Van afstand naar nabijheid en terug

“Ik merkte het toen hij een maand naar Japan ging. Terwijl hij weg was, voelde ik me zo ontspannen! Ik kon gewoon doen wat ik wilde. Toen hij terug kwam, merkte ik pas op hoe vaak ik mijn eigen bezigheid stopte voor hem. Bijvoorbeeld om te luisteren naar wat hij zei. Of om hem te kalmeren als hij boos was. Ik kan gewoon geen afstand bewaren van hem. Daar erger ik me dood aan!”

Wanneer je te veel of te weinig afstand in je relaties ervaart, dan kan dat onprettig voelen. Een liefdesrelatie ademt nu eenmaal het beste als afstand en nabijheid elkaar steeds afwisselen. Dat is voor veel stellen niet vanzelfsprekend. Een relatie kan blijven hangen in een te grote of te kleine afstand. Hoe kun je relatieproblemen voorkomen door afstand als nabijheid af te wisselen? Dat leer je tijdens deze oefening.

© Jasper M, www.jasperskunst.com

Voor een ontspannen relatie wissel je het beste dagelijks meerdere keren in afstand tot je partner. Van een korte intieme afstand die de relatie dient. Tot een grote afstand die je persoonlijke ontwikkeling dient. Die afwisseling is het beste te bereiken door eerst de afstand tot jezelf te verkleinen.

Hoe doe je dat, afstand bewaren?

Signaleer je een vervelende emotie? Neem dan een moment voor deze oefening.

• Observeer hoe groot de afstand op dit moment tussen jullie is
• Ervaar of deze afstand op dit moment goed voor je is
• Vraag jezelf of deze afstand op termijn goed voor je is
• Kies of je de afstand gelijk houdt en deze verdraagt
• Of kies om de afstand te veranderen

Systemisch kijken helpt je bij afstand bewaren

Realiseer jezelf dat je relatie bestaat uit drie levende wezens. Jijzelf, de ander en jullie relatie. Jullie relatie bevindt zich in de afstand tussen jullie. Afstand bewaren is een proces van jullie samen. Het gaat dus niet om jou of de ander, maar het gaat over jullie. En nog veel vaker gaat het over hoe jullie gezin van herkomst omging met afstand.

Zo zijn er loszandgezinnen die gewend zijn aan grote individualiteit. Bij hen is er sprake van ‘grote afstand‘ of zelfs ‘onzichtbare afstand’. Gezinsleden leerde dat afstand bewaren normaal is in relaties. Sommige mensen verzetten zich daar later tegen. Wanneer zij later zelf relaties aangaan, zoeken zij liever meer nabijheid. Anderen omarmen later nog steeds de vrijheid en autonomie. Zij willen in hun relaties liever wat meer ruimte.

Er zijn ook kluwengezinnen. In die gezinnen is er juist sprake van veel nabijheid. De gezinsleden doen veel samen, weten veel van elkaar en bewaren veel minder afstand. Ook voor deze gezinnen geldt dat mensen zich daar afwisselend prettig en onprettig bij kunnen voelen. Eerdere ervaringen in het loszand- of kluwengezin zal hoe dan ook de ervaring van de latere liefdesrelatie kleuren.

Welke afstand wil je nu bewaren?

Liefde, relaties, afstand, en de actie-reactie op afstand lijken aangeleerd te zijn in je gezin van herkomst. Wanneer je in het hier en nu een grote of kleine afstand ervaart, dan herinnert je dat wellicht aan vroeger. Daardoor voelen emoties soms extra sterk aan. Als je overspoeld wordt door sterke emoties, lijkt het soms alsof je niet anders kan dan automatisch te reageren. Maar dat hoeft niet. Je kunt leren om je emoties te reguleren en ander gedrag te kiezen.

Bij de eerdere opsomming werd je gevraagd een keuze te maken. Ga jij de afstand zoals deze nu is verdragen? Of ga je deze afstand veranderen? Het is interessant om jezelf af te vragen of jouw gezin van herkomst deze keuze beïnvloedt. Maar…de keuze is hoe dan ook aan jou. Je kunt niet verkeerd kiezen.

Afstand verdragen

Wil je dit moment de afstand zoals deze is verdragen? Zet dan de volgende stappen:

• Kijk naar de afstand en zie jouw mogelijkheden
• Welk voordeel zie je in deze huidige afstand?
• Omarm dat voordeel en geniet van de afstand
• Waag eventueel een kansje om de afstand te vergroten of verkleinen

Afstand veranderen

Heb je gekozen om dit moment de afstand tussen jou en je partner te veranderen? Probeer dan het volgende uit:

• Maak contact met je partner zoals júllie dat fijn vinden
• Registreer de reactie van je partner
• Observeer wat je van de reactie vindt
• Merk op wat je bij die reactie voelt
• Kies hoe je nu nog meer contact wilt maken met je partner
• Herhaal stappen twee tot en met vijf
• Accepteer het als verandering op dit moment buiten de mogelijkheden ligt

Als volwassene kun je jezelf trainen om gepaste ruimte te nemen. Ruimte voor jezelf en ruimte voor de ander. Je hebt een eigen vrije wil om hier anders mee om te gaan. Een automatisch patroon vertragen, kán je nieuwe informatie geven. Waarna je een andere keuze kunt maken en je gedrag verandert. Laat dat nou précies zijn wat deze oefening je aanbiedt.

In deze serie over afstand zijn ook ‘Afstand in relaties afwisselen‘ en ‘Afstand is liefde‘ te lezen op Over Psychologie. Ben je op zoek naar nog meer oefeningen? Schrijf je dan in op de nieuwsbrief van Over Psychologie en ontvang een mail als er nieuwe artikelen over psychologie zijn.

Bronnen

De termen ‘loszandgezin’ en ‘kluwengezin’ worden je uitgelegd in het boek ‘Handboek Systeemtherapie‘. Deze dikke pil van 924 bladzijdes bevat 58 korte hoofdstukken en is daardoor makkelijk leesbaar. Er staan vele uiteenlopende onderwerpen over relaties in uitgelegd. Daarom is het boek zeer interessant om te lezen.

Savenije, A., van Lawick, M.J. & Reijmers, E.T.M. ( 2014). Handboek systeemtherapie. Utrecht: de Tijdstroom