Heeft je kind een trauma?

Heeft je kind een trauma? – Hoe herken je trauma en hoe help je je kind met verwerken en herstel? – door Melissa Goldberg Mintz

“De dagen, weken en maanden kunnen na een potentieel traumatische gebeurtenis verwarrend zijn. Het boek probeert je dit beter te laten begrijpen, zodat je beter inzicht krijgt in wat je kind mogelijk ervaart.”

Handvatten voor herstel van trauma

“Wanneer je als ouder dit boek aanschaft ben je waarschijnlijk op zoek naar een handreiking, omdat je je zorgen maakt en ernaar verlangt je kind te begrijpen en te helpen”, schrijft auteur Melissa. Het boek is vanuit menselijkheid geschreven. De relatie met je kind levert de belangrijkste bijdrage aan de genezing en het herstel van je kind. Perfectie is daarbij geen optie, verre van zelfs. Menselijkheid, de uitdaging voelen om bewust en gevoelig op je kind te reageren en werken aan verbinding zijn belangrijke pijlers. Dit boek biedt deskundige handreikingen voor jouw rol als ouder in het herstel van je kind. Ook biedt het daarnaast informatie over hoe je toegang krijgt tot professionele hulp.

Het boek is opgebouwd uit vier delen. In het eerste gedeelte wordt ingegaan op de uitleg wat trauma is en hoe je het herkent. In het tweede gedeelte worden gedragsveranderingen besproken bij een getraumatiseerd kind en hoe je dit kunt begrijpen. Ook wordt er ingegaan op het herkennen van en reageren op traumatriggers.

In deel drie lees je wat je kunt doen wanneer je kind emotioneler wordt of regressie vertoont in gedrag. Hoe je kunt reageren op en omgaan met bepaald gedrag zoals wangedrag, vermijding of terugtrekken, zelfbeschadiging en impulsief gedrag. In het laatste deel wordt er ingegaan op opvoeden, wanneer hulp in te schakelen en leren vooruit kijken na trauma.

Trauma begrijpen

Om als ouder te weten te komen of het nieuwe gedrag van je zoon of dochter normaal is of tekenen zijn van een posttraumatische stressstoornis (PTSS) is het belangrijk om te weten wat trauma precies is. In het eerste deel van het boek wordt hier uitgebreid op in gegaan. De schrijfster is hierin erg zorgvuldig in haar uitleg. Zo geeft ze aan dat voor psychologen en therapeuten trauma een biologische, psychologische en sociale reactie is op een zeer beangstigende gebeurtenis. Trauma heeft waarneembare en beschrijfbare effecten op mensen. Dit worden traumareacties genoemd. Bij ieder mens kunnen deze reacties er verschillend uitzien, maar meestal vallen ze wel binnen een aantal categorieën.

Vier categorieën van traumareacties:

Intrusieve herinneringen: herinneringen die zich steeds weer aan de persoon opdringen, nachtmerries, flashbacks;
Veranderingen in opwinding, zoals een verhoogde schrikreactie en moeite zich te kunnen concentreren;
Het vermijden van mensen, plaatsen en dingen die de persoon aan het trauma doen herinneren;
Toenemende negatieve gedachten en gevoelens over zichzelf en de wereld.

Belangrijk is hierbij te vermelden dat bijna alle kinderen die te maken krijgen met potentieel traumatische ervaringen, herstellen zonder dat ze professionele hulp nodig hebben. De traumareacties nemen na verloop van tijd geleidelijk af. Helaas gebeurt dat echter niet altijd. In het slechtste geval zorgen traumatische gebeurtenissen ervoor dat kinderen zo veel stress ervaren dat die op lange termijn schade toebrengt aan hun fysieke gezondheid.

Inzicht en begrip bij trauma

De dagen, weken en maanden kunnen na een potentieel traumatische gebeurtenis verwarrend zijn. Dit boek probeert je als ouder beter inzicht te geven in wat je kind mogelijk ervaart. Wanneer je als ouder begrijpt dat het voor je kind verwarrend is, kun je ook veel beter inspelen op zijn of haar behoeften.

Verderop in het boek is ook te lezen dat de meeste van de gedragsveranderingen eigenlijk copingmechanismen zijn. In een poging om zichzelf te beschermen tegen gevoelde dreigingen of onprettige emoties. Deze gedragsveranderingen zijn niet per se opzettelijk of zelfs bewust.

Vergeet hierbij ook niet dat wanneer je kind naar je toekomt wanneer hij overstuur is en bij je huilt of naar je schreeuwt, dit iets moois zegt over jullie gehechtheidsrelatie. Het zegt dat jij de veilige haven voor je kind bent, waar hij op moeilijke momenten naartoe kan gaan voor de troost die hij nodig heeft om te herstellen.

Gedragsveranderingen bij trauma

Gedragsveranderingen zijn bij ieder kind uniek, echter zien we wel vergelijkbare gedragspatronen. Vanuit onderzoek en de praktijk is te zien dat volwassenen die lijden aan posttraumatische stress meestal een van de volgende vier ’trajecten’ volgen van verstoord gedrag:

Het veerkracht traject: geen tot milde symptomen na blootstelling aan een potentieel traumatische gebeurtenis, en de milde symptomen verdwijnen weer snel.
Het hersteltraject: personen ervaren aanvankelijk significante niveaus van acute symptomen (die plotseling verschijnen en relatief ernstig zijn), maar ervaren vervolgens een geleidelijk herstel.
Het traject van uitgestelde symptomen: personen ervaren meteen na blootstelling een laag niveau aan acute symptomen, maar na verloop van tijd verergeren de stress symptomen.
Het traject van chronische symptomen: personen ervaren hoge niveaus van zowel acute als aanhoudende symptomen.

Kinderen volgen niet precies dezelfde wegen. Kinderen hebben de neiging slechts drie van de hierboven genoemde vier trajecten te doorlopen: veerkracht, herstel en chronische symptomen. Hoe dit kan worden verklaard is nog niet onderzocht. Maar vooral jonge kinderen laten vaak aan de buitenkant wel zien hoe ze innerlijk worstelen.

Wanneer ouders te vroeg en met een sterke hulpvraag naar een therapeut gaan, kan dat een onbedoeld grote impact hebben op een kind. Te sterk reagerende ouders kunnen zelfs een van de grotere gevaren zijn voor veerkrachtige kinderen. Kinderen kijken op tegen volwassenen. Als jij je gedraagt alsof een gebeurtenis heel angstaanjagend of gevaarlijk was, zullen kinderen die gebeurtenis ook zo gaan beschouwen. Kijk dus naar je kind en laat je door hem leiden.

Lijkt je kind te worstelen met chronische symptomen of symptomen die zijn leven thuis, op school of bij vrienden verstoren? Dan is het wellicht tijd om professionele hulp te zoeken. Wat voor hulp er kan worden ingezet wordt besproken in het boek.

Ouder-kind relatie

Een sterke ouder-kind relatie is een van de krachtigste zaken die een kind kan helpen te genezen van trauma. Toen ik dit las, moest ik even slikken. Betekent dit dan dat wanneer de relatie niet zo goed is, je kind niet kan genezen? Gelukkig nuanceert de schrijfster dit. Er spelen namelijk veel factoren mee die het opbouwen en versterken van deze relatie in de weg kunnen staan. Daarom geeft de schrijfster in het boek concrete, makkelijk toe te passen handvatten. Denk daarbij aan kwaliteitstijd, mentaliseren, prijzen, actief luisteren en genietmomenten inplannen. In het boek staan hier een aantal voorbeelden van.

Wanneer een kind veilig gehecht is, zal dit hem ook helpen om om te gaan met stressvolle situaties. Het kan zijn dat je voor het trauma dacht dat je kind veilig gehecht was, maar merk je nu dat je kind meer van je af staat.

Ook spelen risico- en beschermende factoren een rol bij het wel of niet getraumatiseerd raken. Daarbij hebben wetenschappers ontdekt dat trauma’s in de familiegeschiedenis ook de volgende generaties kunnen beïnvloeden. Ook temperament, coping vaardigheden, rolmodellen, leefomgeving, steun en betrokkenheid van een gemeenschap, ernst en duur van de gebeurtenis en ouderlijke steun zijn van invloed.

Je hoeft geen therapeut of filosoof te zijn

Een belangrijke conclusie is dat de ouder-kindrelatie ontzettend belangrijk is, vooral bij herstel van trauma’s. Goldberg Mintz gaat zelfs zover door te zeggen dat een warme, vormende relatie met een bekwame verzorger waardevoller is voor het herstel van een kind dan wekelijkse therapie sessies met de meest deskundige therapeut ter wereld. Jij bent de sleutel die je kind nodig heeft om te genezen van en weer op te bloeien na een trauma.

Dit kan als een zware verantwoordelijkheid voelen maar je hoeft geen therapeut te zijn en ook geen filosoof. Alles wat je nodig hebt, zit op dit moment al in je. Dit boek geeft specifieke inzichten in hoe een trauma werkt. Het zal je laten zien hoe je je intuïtie zo kunt kanaliseren dat je je kind op een effectieve manier kunt ondersteunen en helpen in zijn genezingsproces.

Het is belangrijk om op een toegewijde manier te reageren als een kind een potentieel traumatische gebeurtenis heeft doorgemaakt. Daarbij is het ook erg belangrijk ervoor te zorgen dat het kind de juiste vorm van ondersteuning krijgt. Juist nu onderzoekers ontdekten dat blootstelling aan deze ervaringen kinderen levenslang een hoger risico geven op psychologische problemen, sociale problemen, en zelfs medische problemen.

Vanuit mijzelf als psycholoog

Wanneer je kind een schokkende of stressvolle gebeurtenis heeft meegemaakt kan dit overweldigend zijn voor je kind, maar ook zeker voor jou als ouder. Dit boek legt aan jou als ouder uit wanneer er sprake is van trauma, of het nieuwe gedrag wat je kind laat zien normaal is of een teken kan zijn van PTSS. Daarnaast geeft het boek handvatten en inzichten in wat je kunt doen als ouder om je kind zich weer veilig te laten voelen. De schrijfster is zelf klinisch psycholoog en schrijft vanuit haar eigen ervaringen wat erg aangenaam is. Zo geeft ze ook voorbeelden door middel van casuïstiek waar ouders veel aan kunnen hebben.

Het boek gaf mij vooral inzicht in hoe ingewikkeld het voor ouders kan zijn, maar vooral zie ik dit boek als een hele mooi tip om ouders mee te geven.

Heeft je kind een trauma? Hoe herken je trauma en hoe help je je kind met verwerken en herstel?

Melissa Goldberg Mintz

189 blz

Zelfhulpboek, Informatief

Hogrefe Uitgevers, Amsterdam
2023

Melissa, PsyD, is een klinisch psycholoog in een privépraktijk in Houston, Texas, en Klinisch Assistent Professor aan het Baylor College of Medicine. Dr. Goldberg Mintz is gepassioneerd over het leveren van bewezen effectieve zorg aan kinderen, adolescenten en volwassenen die trauma hebben meegemaakt.