Ouders, vind je koers terug

“‘Daar heb je d’r weer, hoor, jouw moderne moeder’, dat zei ze tegen de kinderen toen ik aankwam racen door de achtertuin. Dus ik vraag ‘wat bedoel je daarmee?’ Zegt ze; ‘Ja, tegenwoordig al die moeders, hè, die zien hun kinderen nooit. Grapje, joh, ik bedoel jou toch niet. Nee, jij bent er weer’, en toen keek ze op de klok omdat ik tien minuten over vijf bij haar was. ‘Nou je kan aanschuiven hoor’, dat zei ze ook nog. Maar dan zo neerbuigend. Tegelijkertijd laat Lies mijn been niet los en belt mijn bazin weer. Alsof de duivel ermee gemoeid is.”

Kún je het ooit goed doen als mens?! Als ouder of als kind? Soms vóelt het toch gewoon alsof je aan alle kanten aan het falen bent. Dan ben je moe en wil het gewoon allemaal niet meezitten. Alsof je de godsganse dag wind tegen hebt. Misschien ben je jezelf dan een beetje kwijtgeraakt in andere mensen?

Vind jezelf net als Juul terug

Zoals Juul, die hierboven vertelt hoe ze racet sinds hun tweede geboren is. Juul, die dezelfde ouder wil zijn als haar moeder en schoonmoeder. Tegelijkertijd eenzelfde werknemer wil zijn als haar collega’s. Net als haar hogeropgeleide vrouw evenveel wil bijdragen aan de hypotheek. En zoals haar vrienden op Insta wil genieten van … nou ja, van alles eigenlijk!

In het artikel ‘Meer mensen achter het ouderschap‘ las je vier oorzaken waardoor je jezelf kwijtraakt als je ouder wordt. Allereerst leerde je van (schoon)familie hoe een gezin draait en die lessen herhalen zich. Vaak onbewust en lief bedoeld (Onderwaater, 2013 , Nuyts en Sels, 2017 en Brok, 2020). Tegelijkertijd kan je kind nu vragen om lessen die jezelf níet leerde in je eigen opvoeding (Onderwaater, 2013). Ten derde rusten er vele zorgtaken op je schouders (Onderwaater, 2013 en Rögels, 2007). Als laatste kun je een gemis aan steun ervaren van school, geloofsgemeenschap en/of samenleving (Omer, 2011 en Onderwaater, 2013). Doordat die problemen helder zijn, kun je samen met Juul kijken naar gepaste oplossingen. Vind jezelf net als Juul terug.

© Jasper M, www.jasperskunst.com

Jij, de ander en jullie reis samen

David Schnarch (2009) schreef in de vorige eeuw een boek over seks, erotiek en passie. Binnen je seksleven is het erg belangrijk om jezelf te zijn. Daarom staat hij in hoofdstuk twee uitgebreid stil bij het ontwikkelen van individualiteit binnen je relatie. Deze vaardigheid is bruikbaar in iedere relatie binnen ieder thema, doordat je jezelf terugvind en vasthoud in de relatie met anderen. Volg daarvoor onderstaand stappenplan (Schnarch, 2009).

• Allereerst zelf je emoties voelen, je gedachten beluisteren en je gedrag bekijken. Deze drie zijn interessant en waardevol. Maar, pas op, dat is iets anders dan ‘leuk’ of ‘fijn’ of ‘handig’.
• Daarnaast evenveel geïnteresseerd zijn in de emoties, gedachten en gedrag van de ander.
• Verschillen betekent dat al deze informatie waardevol en gelijkwaardig is.
• Vertrouwen dat ieder relationeel vraagstuk oplosbaar is.

“Ja,” zegt Juul. Haar stem sterft weg. Alsof ze wel ‘ja’ zegt, omdat ik zo enthousiast lijk, maar tegelijkertijd zelf zo haar twijfels heeft. We zitten blijkbaar niet op één lijn. “Vertel Juul,” nodig ik haar uit. Ze vertelt dat ze dat vertrouwen niet zo heeft. Niet in de relatie met haar moeder en schoonmoeder. Die relaties verlopen al zo lang en zo vaak moeizaam.

Vertrouwen in het oplossen van relationele uitdagingen

Janet Gibson stimuleert je om niet in te zetten op een betrokken, warme en gelijkwaardige relatie. Jíj zet in op een betrokken, warm en gelijkwaardige interactie. Hier en nu. Hoe de ánder daarmee omgaat, dat maakt uit voor de relatie (Nuyts & Sels, 2017). Toch concentreert Gibson zich dáár even niet op.

Concentreer je op jouw betrokkenheid, warmte en gelijkwaardigheid. Hoe? Precies zoals Schnarch voorstelde. Door je eigen gevoelens, gedachten en gedrag op te merken en ze daarna uit te spreken (Gibson, 2022). Daarna meet je jouw eigenwaarde niet af aan de reactie van de ander of de relatie, maar aan jouw moed om jezelf rustig uit te spreken (Omer, 2011). Dat is ingewikkeld gezien “…het feit dat autonomie in verbinding staat met onze relaties … (Nuyts & Sels, 2017)”

Nuyts en Sels (2017) stellen via hun boek een treffende vraag aan Juul. Is er een manier waarop Juul kan laten zien dat zij bij haar (schoon)familie hoort, terwijl ze tegelijkertijd afstand kan nemen van hen? Juul fronst. Daarom hakken we de moeilijke vraag in behapbare stukjes.

• Wat doet jouw (schoon)moeder in jouw ogen goed als (schoon)moeder?
• Hoe weet jouw (schoon)moeder dat jij dat zo goed vindt?
• Op welke manier boots jij dit stuk van jouw (schoon)moeder na?
• Hoe pas je dat goede ouderschap van hen toe op jouw eigen manier?

Juul en ik spreken over Juuls ouderschap bekeken vanuit de relatie tussen Juul en haar moeder en schoonmoeder. Daarna is Juul klaar voor een volgende uitdaging. Ze wil haar ouderschap ook bekijken vanuit haar vrouw. “Als ik dan ’s avonds vertel over mijn moeders ‘grapje’, dan zegt ze ‘nou, ze heeft ook wel een punt, he?'” Díe reactie valt bij Juul helemaal verkeerd. Juul heeft haar nog steeds niet vergeven voor de pijn die ze voelde. Ze krijgt er weer tranen van in haar ogen.

Uit de storm, op reis naar de haven

De eerste stap na een storm is, uit de storm te raken. Dat doe je door jezelf eerst te kalmeren en te begrijpen waar je reactie vandaan komt (Schnarch, 2009 en Hibbs, 2009). Sta jezelf in de privacy van je eigen gedachten toe om je partner de schuld te geven en te zien wat je partner allemaal fout deed. Zorg ervoor dat die ongecensureerde versie privé blijft. Je hoeft niet te handelen vanuit deze gedachten, want deze eerste gedachten zullen teveel zijn. Maar je kunt wel leren van je naarste en gemeenste gedachten. Filter de strekking achter je ongenuanceerde gedachten. Daar zitten namelijk je kwetsbaarheid (Brown, 2013) en je behoeften (Hibbs, 2009 en Johnson, 2011).

Brené Brown spreekt en schrijft in haar werk vaak over contact maken met jouw kwetsbaarheid. Juul filtert haar gedachten die gaan over de reactie naar haar vrouw. Ze komt daardoor bij gedachten die gaan over haar onzekerheid als ouder, kind en echtgenoot. Gestimuleerd door Hibbs, Brown en Johnson bedenkt ze vervolgens wat ze nodig heeft; even hardop mogen zeggen waar ze mee worstelt. “Wat als mijn best doen niet goed genoeg is voor haar? Dat ze niet op mijn allerbeste best zit te wachten, maar meer wil. Iets anders wil. Iemand anders wil. Zoals haar ex-man.”

• Kalmeer jezelf.
• Begrijp jezelf.
• Voer een innerlijk gesprek over hoe gemeen het allemaal is.
• Filter daaruit je kwetsbaarheid en behoeften.
• Fantaseer over de kwetsbaarheid en behoeften van de ander.
• Ga het dialoog aan.
• Beslis wat je zelf gaat aanpakken in de toekomst.
• Vraag wat de ander wil veranderen.

Je kunt van je kwetsbaarheid een kracht maken. Door die kwetsbaarheid daarna te delen met dierbaren. Brown inspireert mensen om vanuit moed, compassie en verbondenheid met elkaar te spreken. Kies daarom een goed moment om met je partner te praten.

Hibbs (2009) geeft je nog als raad om te fantaseren over de goede redenen je partner had om te doen wat hij/zij deed in deze situatie. Zo kun je het dialoog beginnen vanuit het perspectief van je partner, op zoek naar diens gevoelens, gedachten en gedrag (Schnarch, 2009). Om daarna ruimte te maken voor wat jij zelf nodig hebt. Vertel dus waar jij vandaan komt en wat je nodig hebt. Concentreer je ook op wat jij jezelf kunt geven en wat jij zelf de volgende keer anders kunt doen.

Plan met de kaarten van anderen
je eigen reis naar jezelf

Tot zover de gedachten en adviezen van David, Annie, Lieve, Janet, Lindsay, Sue en Brené. Nu je ze gelezen hebt, kun je ze voor je neerleggen, de schaar erin zetten en uitknippen wat jíj in jouw relaties het meest gepast is. Vind jezelf terug via jouw eigen weg.

Stel nou toch, dat Juul besluit om een ouder te zijn zoals enkel Juul dat kan in de relatie met haar kinderen. Tegelijkertijd als de ware Juul werkt met de capaciteiten die Juul bezit, passend bij haar werk. En dankzij haar werkzaamheden bedraagt. Precies zoveel als Juul te besteden heeft aan de levensstijl van het gezin. Dan zal Juul hopelijk meer genieten van haar leven? Juul neemt zich voor om die avond met Jo-Anne te praten. Voor haar is dat een logische stap in haar reis om zichzelf terug te vinden. Op volle kracht vooruit!