De lessen van ubuntu – Mungi Ngomane
“… ubuntu leert ons om bij het zoeken naar antwoorden ook buiten onszelf te kijken. Bij ubuntu gaat het erom dat je het grote geheel ziet, de andere kant van het verhaal.”
Mungi Ngomane slaagt er in om de filosofie ubuntu begrijpelijk uit te leggen in 14 hapklare lessen. Op deze wijze ubuntu leren, is bijna vergelijkbaar met gestructureerde relatietherapie. Relatietherapie op micro én macroniveau welteverstaan.
Goede relaties met jezelf en vele anderen kunnen bijdragen aan geluk. Geen wonder dat de ondertitel luidt “De Afrikaanse filosofie voor een gelukkig leven”. Toch doet de ondertitel “De Afrikaanse filosofie voor een vreedzamer leven” meer recht aan de inhoud van het boek. Het boek barst namelijk van de voorbeelden over de Tutu Foundation, Rainbow Nation, Waarheids- en Verzoeningscommissie, prachtige Afrikaanse gezegdes, quotes van Afrikaanse sprekers en verhelderende anekdotes van Mungi’s moeder en opa.
Na ieder hoofdstuk lees je op felgekleurde pagina’s zelfontwikkelingsoefeningen zodat je zelf concreet aan de slag kunt met een les. Wat leren deze 14 lessen van ubuntu de lezer over verbinding?
© De lessen van Ubuntu. De Afrikaanse filosofie voor een gelukkig leven
Ik ben omdat jij bent
Ubuntu lijkt heel gemakkelijk samen te vatten in één zin. ‘Erken jouw menselijkheid, door de gelijkwaardige menselijkheid van anderen te zien en groei op die manier.’ In deze eenvoud, raakt ubuntu vele relationele aspecten. Vandaar dat Ngomane de filosofie verder belicht aan de hand van dankbaarheid, respect, spreken en luisteren, humor, perspectief, hoop, en andere uitingen van mensen in relaties. Relaties tussen 2 mensen en tussen groepen.
Door steeds één les centraal te stellen, lukt het Mungi om de verstrekkende rijkdom van deze filosofie bloot te leggen. Gelukkig neemt Mungi je tijdens de detailleerde verdieping ook steeds weer terug naar de kern. Deze kern luidt: “Ik ben alleen maar omdat jij bent”.
Door afwissend te verbreden en versmallen begint de filosofie voor de lezer te leven. “We hebben allemaal bepaalde ervaringen met elkaar gemeen… . Als we ervoor kiezen om over een van deze onderwerpen te praten of er vragen over te stellen, kunnen we een brug slaan… . Dan is de geest van ubuntu aan het werk.”
Ingewikkelde filosofie toegankelijk maken
In het Afrikaanse ubuntu herken ik als westerse contextueel therapeut de westerse filosofie “Ik en gij” van Büber. Die filosofie werd door Nagy en Krasner in “Tussen geven en nemen” verbreed en aangevuld. Vergelijkbaar legden Tutu en Mandela ubuntu uit. In het werk “De lessen van ubuntu” van Mungi herken ik het werk “Tussen mensen” van Annie Nuyts en Lieve Sels. Ik zie gelijkenis tussen de filosofieën. Maar vooral zie ik gelijkenis in de manier waarop de vrouwen ingewikkelde filosofie toegankelijk maken. Deze derde generatie staat dankbaar op de schouders van hun ouderen, terwijl zij passend bij hun tijdgeest, zich verder ontwikkelen. Er is blijkbaar in iedere cultuur een volgende generatie nodig om een filosofie behapbaar te maken.
“Les 9: De kracht van vergeving”, is een mooi voorbeeld. Hier beschrijft Mungi verschillende relationele processen die met vergeven te maken hebben. Zo staat ze stil bij de timing, steun, verwachtingen, perspectief en rollen. Terwijl ze deze relationele aspecten omschrijft, raakt ze steeds mooi de kern van ubuntu.
“Door ubuntu te gebruiken leren we dat als we vergeven, we daardoor ons zelfrespect en onze waardigheid kunnen terugkrijgen. Als we in de geest van ubuntu handelen, vragen we anderen om hulp en begrijpen we dat het niet goed is om de pijn van verbittering alleen te dragen.”
Grootheid van universele ubuntu
“Ubuntu houdt in dat je ervoor open blijft staan om te leren en je gedrag te veranderen in het belang van iedereen.”
Er is individuele therapie, relatietherapie, gezinstherapie, generationele therapie, en er zijn de lessen van ubuntu. De Afrikaanse filosofie brengt de kunst van het verbinden naar een nieuw level. Veertien lessen over ubuntu hebben oog voor de individu en de maatschappij. Ngomane toont zelf een grote mate van ubuntu door bij iedere les ubuntu op micro en macroniveau te omschrijven.
Een keerzijde van hapklare brokken, is het platslaan van een intelligente filosofie die bij vlagen groter lijkt dan onszelf. Tussen de vele voorbeelden en oefeningen door, is het die enkele filosofische zin over ubuntu die me écht onderwijst. Het is in díe momenten dat ik de grootheid van universele ubuntu voel, dat ik de intense verbinding ervaar met mijn menselijkheid. Een bijna verlichtende ervaring over relaties. Dat krijgt Mungi Ngomane toch mooi voor elkaar.
Mungi Ngomane
256 blz.
Zelfhulpboek met (auto)biografische anekdotes
Uitgeverij Harper Collins Holland
2019
Mungi Ngomane heeft veel ubuntu. In haar familie, haar studiekeuze en haar werk is ubuntu de kern. Opgroeiend als kleindochter van Desmond Tutu en dochter van Nontombi Naomi Tutu kreeg ze vele lessen in ubuntu. In haar werk voor verschillende mensenrechtenorganisaties en in het boek toont ze hoe zij ubuntu doorgeeft aan een volgende generatie. Daar voel ik dankbaarheid voor.
Ben je nieuwsgierig geworden naar dit boek? Je zult niet teleurgesteld zijn. Bestel het nu door op deze link te klikken.
