Goede redenen om te spreken
Daar zitten ze samen op mijn blauwe bank; Frederique en Monique. Zussen voor het leven, maar niet langer beste vriendinnen. Er ging jaren overheen terwijl hun goede relatie langzaam scheuren vertoonde en afbrokkelde. Ze verschillen nogal in hun manier van communiceren. Net als hun ouders trouwens. Frederique en moeder spreken zich uit, Monique en vader zwijgen.
Monique haalt haar schouders op. Haar kaken staan gespannen en haar lippen zijn op elkaar geklemd. Van de spanning begint ze heel lichtjes te trekken met haar hoofd. Ik stel me voor dat de druk van gedachten en gevoelens van binnen groot is. Geen wonder dat ze klaagt over hoofdpijn na onze sessies. Wanneer een mens zoveel binnenhoudt, heeft dat vast consequenties. Ik voel met Monique mee. Dat probeer ik in woorden te vatten. Want alleen als ik haar vertél dat ik met haar mee voel, kan ze wéten dat ik met haar mee voel. “Goh, Monique, ik merk dat je zwijgen me aan het hart gaat. Ik heb de indruk dat je heel veel te vertellen hebt, maar het niet doet. Dat lijkt me erg zwaar voor je.”
Maak van je hart geen moordkuil
Zou het voor Monique niet beter zijn om te leren spreken? Zodat ze aan mij en haar lieve zus Frederique kan vertellen wat er in haar omgaat. Op die manier kan haar zus vast beter op de behoefte van Monique afstemmen. Kon Monique maar leren van anderen. Ze hoeft zich niet te ontpoppen tot een spraakwaterval. Toch gun ik het haar om in ieder geval de keuze te hebben om soms te spreken. Monique kan mij vast veel redenen geven waarom zij zwijgt. Op mijn beurt wil ik haar en jou ook graag goede redenen geven om wel te spreken.
© Jasper M, www.jasperskunst.com
Praten geeft intimiteit
Zo verduidelijk ik wat ik nodig heb. Hoewel mensen elkaar goed aanvoelen, kun je niet verwachten dat anderen je begrijpen zonder woorden. Als je aangeeft wat je nodig hebt, maak je meer kans dat iemand je ook daadwerkelijk geeft wat je nodig hebt. Hetzelfde geldt als je hulp wilt bieden aan iemand, maar jezelf machteloos voelt. Je bereidheid tot hulp verbaliseren maakt jouw intentie kenbaar.
Balanceren doe ik hardop. Het is lastig om de balans te houden tussen geven en ontvangen. Balans houden vraagt om aandacht en uitwisseling van perspectief. Vertel dus wat je in je relatie tot de ander geeft en wat je ontvangt. Vraag aan de ander naar zijn of haar perspectief. Zo geef je balans aan relaties.
Een grotere kans op begrip dankzij spreken
Ik wil je op een dieper niveau leren kennen. Je kunt spreken over de gebeurtenissen in jouw leven en het leven van anderen. Dat zijn de gebruikelijke ditjes en datjes die wij mensen uitwisselen. Wanneer je een niveau dieper gaat, kun je spreken over de gedachten en gevoelens over die gebeurtenissen. Dat zorgt ervoor dat je jezelf blootgeeft en de ander je beter leert kennen. Voor sommigen is spreken een vorm van intimiteit. Daarbij kan het delen van gedachten en gevoelens zorgen voor meer begrip. Begrip is niet gegarandeerd. Maar de kans op begrip is na spreken wel groter dan na zwijgen.
Tussen mensen leeft het gesprek. Je kunt een mens zien en diens gedrag ook. Je kunt mensen horen. Want de mens is te observeren. Maar hoe bekijk je relaties? Hoe weet je of een relatie bestaat en hoe de kwaliteit van een relatie is? De relatie bestaat enkel door gedrag tussen mensen. Bij dat gedrag hoort ook spreken. Door te spreken en te doen kun je een relatie bevestigingen.
Hoe geef ik anders liefde? Complimenten uitspreken is een vorm van liefde. Sterker nog; liefde uitspreken is een vorm van liefde. Het is fijn om een ander te vertellen dat hij/zij mooi of slim is en dat diegene een glimlach op je gezicht tovert. Spreken is dus liefde. Het proces verkleint de afstand.
Anders klap ik uit elkaar
Woordenkots. Soms wordt een mens overvallen door een woordenvloed die niet te stoppen is. Woorden rollen uit je mond. Je kwakt je gedachten en gevoelens het universum is. Met een ongecontroleerde vaart verlaten ze je lijf. Ook al wil je niet spreken, je moet wel. Op je tong bijten heeft geen zin meer. Je hand voor je mond houden, redt je niet meer. Het is al te laat. De woorden liggen op straat. Je hebt je zegje gedaan.
Mijn teveel aan gedachten en emoties gooi ik eruit. Wanneer er teveel gedacht en gevoeld wordt, dan is het goed voor je om je hart te luchten. Ten eerste omdat al het gespook er uit moet. Ten tweede omdat anderen je dan kunnen helpen. Zij kunnen je troost geven, goede raad of perspectief. Vooral in moeilijke periodes van je leven is spreken geen overbodige luxe. Het houdt je op de been.
Zo ben ik nu eenmaal
Persoonlijkheid. Hoewel spreken geen persoonlijkheidstrek is – het is meer een vaardigheid – is het begrijpelijk dat mensen soms denken dat ze nu eenmaal geboren sprekers zijn. Een open boek zijn. Het hart op de tong hebben. Openlijk spreken over wat er gedacht en gevoeld wordt, op het moment dat het gedacht en gevoeld wordt. Sommigen zijn er zo aan gewend geraakt, dat het voor hen normaal is geworden. Het komt dan wel eens voor dat het gedrag gepresenteerd wordt als persoonlijkheid. En wat maakt het uit of die nuances kloppen of niet? Al pratende wordt de waarheid vast gevonden. Daarom hoef je niet bij voorbaat stil te staan en te piekeren over wat je zegt. Laat komen die woorden. Met z’n allen uit volle borst; “zo bén ik nu eenmaal!”
Gezin van herkomst. Jong geleerd, is oud gedaan. Dat geldt ook voor het thema communiceren. Hoewel het niet gegarandeerd is dat kletsende ouders kletsende kinderen voortbrengen. Net zo min brengen zwijgende ouders per definitie zwijgende kinderen groot. Echter als communicatie in je gezin van herkomst een terugkerend thema was, dan neem je dat waarschijnlijk in je latere leven ook mee. Dus spraken je ouders heel veel? Dan heb je alle recht om te zeggen dat jij dus ook veel spreekt. Je leerde het van thuis uit. En spraken je ouders veel te weinig? Dan heb je alle recht om het helemaal anders aan te pakken en juist oeverloos te spreken. Je leerde het immers van thuis uit. Spraken je ouders precies genoeg? Dan houdt niets je tegen om zonder ballast te communiceren.
Communiceren is een gegeven
Communicatie is er altijd. Het is in relatietherapie een gevleugelde uitspraak ‘mensen communiceren altijd, of ze nu willen of niet’. Neem de klemmende kaken van Monique. Zelfs als zij probeert te zwijgen, communiceert zij met haar gelaat en haar lichaamstaal. Onbewust nemen mensen die lichaamstaal van elkaar gewaar. Aangezien je toch al communiceert, waarom dan verbaal bevestigen? Omdat de lichaamstaal verkeerd geïnterpreteerd kan worden. Wanneer je woorden toevoegt aan je lichaamstaal, dan zend je een boodschap nog duidelijker. De kans op verkeerd begrepen worden neemt af.
Spreken hielp eerder ook bij crisis. Veel psychologen, psychiaters en therapeuten maken gebruik van gesprekstherapie. Het is dus denkbaar dat wanneer je in een crisis hulp zoekt, je in aanraking komt met gesprekstherapie. Wanneer de crisis voorbij gaat, kan dat het gevolg zijn van de gesprekken. De uitkomst laat zich raden; als je door het gesprek uit een crisis raakte, zal je in de toekomst ook sneller kiezen voor het gesprek. De goede gesprekservaring geeft vertrouwen in spreken.
Leren horen en wederhoren
Spreken is mij aangeleerd. Wanneer een gesprek vertrouwen gaf in het verleden, geeft die ervaring reden om ook in de toekomst te spreken. Hoewel spreken niet je eerste natuur hoeft te zijn, kan je het als nieuw gedrag omarmen en zelfs automatiseren. Hoe vaker je spreekt en daar een succeservaring aan overhoudt, hoe meer je het zult blijven doen. Op die manier kun je geconditioneerd raken te spreken. Partners, vrienden, collega’s en docenten kunnen jouw hulpbron zijn. Welke mensen leerden jou steeds meer vertrouwen in spreken?
Ik check mijn oordeel. Mensen oordelen. Het lijkt in onze natuur te zitten om iets te horen, zien, ruiken, voelen of proeven en daarna met een conclusie te komen. Je zult na het lezen van deze zin vast óók een conclusie trekken. Wanneer je accepteert dat je oordeelt, en weet dat je oordeel niet gelijk is aan de waarheid, dan is oordelen geen probleem. Spreken helpt je om jouw spontane oordeel hardop te checken bij een ander. Op die manier kun je jouw spontane oordeel aanpassen aan de woorden die je van de ander terughoort. Mooi is dat; zo’n systeem van hoor en wederhoor.
Spreken als ontwikkeling van jezelf
Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan. Het is leuk om jezelf uit te dagen. Jezelf uitdagen prikkelt en leidt tot groei. Dus waarom zou je spreken niet als uitdaging omarmen? Vertellen wat je niet durft te vertellen kan spannend voelen. Voor sommigen voelt het als een groot risico. Tegelijkertijd verlangen mensen die niet goed zijn in spreken vaak om gehoord, gezien en begrepen te worden. Neem dus de sprong. Verklein de afstand tussen jou en de ander.
Al sprekend verbeter ik de wereld. Wereldwijd zijn er vele religies en filosofieën ontwikkeld die uitgaan van liefde door woorden. Zo geven Ubuntu en Contextueel denken je inspiratie tot het gesprek aangaan met mensen die je pijn hebben gedaan. Dat gesprek doe je niet voor de ander, maar voor jezelf. Spreken kan je helpen bij het verwerken en vergeven.
Wat de ander denkt en voelt
Het is belangrijk om te weten wat de ander beweegt. Mensen die samen leven en werken reageren op elkaars gedrag. Actie wordt reactie. Dat is prettig als je met de ander in een opwaartse spiraal zit waarin je elkaar bevestigt en versterkt. Het is echter minder prettig als je vastzit in een neerwaartse spiraal. Je leert het gedrag van elkaar begrijpen als je nieuwsgierig bent naar de goede reden van elkaars gedrag. Die goede redenen zijn echter onzichtbaar omdat ze in het verstand of gevoel verstopt zitten. De enige manier om de goede redenen kenbaar te maken, is door ze uit te spreken. Op die manier leer je het gedrag van elkaar begrijpen.
Ik leer van anderen en zij van mij. Spreken zorgt ervoor dat informatie uitgewisseld wordt. Op die manier wordt het duidelijk wat de ander denkt en voelt. Maar vooral ook wat de ander weet, leer je dankzij het gesprek. Door te vragen en te luisteren leer je van anderen. En door te spreken en te delen geeft je jouw wijsheid door. Wees geen eiland. Elkaar onderwijzen en samenwerken zit in onze natuur als Sapiens. De dialoog verbindt ons en brengt ons als soort verder.
Spreken is niet altijd gemakkelijk of goed
Er zijn redenen om te spreken die vooral goed zijn voor de relatie met jezelf. Andere redenen verbeteren vooral de relaties met anderen. Toch is spreken niet altijd gemakkelijk of goed. Hoewel je na het lezen van al deze goede redenen bijna zou denken dat spreken de norm moet zijn, heeft spreken ook wel eens nadelen. Overdrijven is niet de oplossing. En dus is het goed dat er naast spreken ook zwijgen bestaat. Sterker nog, ook voor zwijgen zijn er net zoveel goede redenen te bedenken.
Terwijl Monique en ik langzaam tot een gesprek komen met veel stiltes zit haar zus Frederique te wippen met haar been. De stiltes die Monique en ik lieten vallen, vulde Frederique moeiteloos in. Ze spreekt haar gedachten uit, verbaliseert haar gevoelens, stelt vragen en ze geeft voor het gemak zelf alvast antwoord. Daarom verzoek ik Frederique soms om de stilte te verdragen en te luisteren. Dat is nog niet zo gemakkelijk als het klinkt. De stilte verdragen en luisteren is een hele kunst. Zwijgen wordt makkelijker als je de goede redenen tot zwijgen per situatie kent. Dus hoewel er vele goede redenen zijn om te spreken, zijn er tegelijkertijd net zoveel goede redenen om te zwijgen. Ben je benieuwd naar die redenen? Lees dan ‘Jouw zwijgen schittert‘ op Over Psychologie. Dat artikel komt binnenkort uit. Schrijf je in op de nieuwsbrief om de lancering niet te missen.