Kus je langdurig relatie uit de winterslaap

“Hoelang ligt deze langdurige relatie al in coma?”

“Goh, dat is moeilijk te zeggen. Toch zeker al wel … een hele tijd.”

“Wanneer zag u voor het eerst de symptomen.”

“Symptomen?”

“U weet wel. Lijkt in een diepe slaap, reageert niet of nauwelijks op prikkels, heeft soms moeite met ademen, beweegt zo nu en dan plotseling. Dat bewegen ziet men meestal op vakanties.”

“Ach zo. Tja, dan is het misschien zelfs al vanaf 2018. Of halverwege 2017… Weet u ik ben erg druk geweest ook met andere zaken. Ik heb een tijdje niet zo goed op de relatie gelet. Maar goed. De relatie is nu dus wel echt in een diepe coma, op sterven na dood, dus ik dacht, laat ik eens actie ondernemen.”

• Zoiets vanzelfsprekend als een langdurige relatie, wanneer stopte je met dat bijzonder te vinden?
• Iets dat zo dynamisch is als een langdurige relatie, wanneer herken je dan dat daar de sleur in sloop?
• Nu je langdurige relatie gewoontjes is, wat ga jij daar dan aan doen?

“Ik, dokter? U hebt toch geleerd voor het ontwaken van coma relaties? Bent u dan niet de professional?”

© Beau Dankers

Hoe kun je een langdurige relatie laten groeien en bloeien? Vele filosofen, psychologen, systeemtherapeuten en seksuologen hebben hun eigen antwoord op deze vraag. Ze schrijven er boeken, wat heet, boekenkásten over vol. Voor Over Psychologie las ik een tiental boeken van mijn eigen boekenplank. Dat wat ik las interpreteerde ik voor je.

Hieronder lees je mijn tien interpretaties. Je kunt ze inzetten als behandelplan voor je coma relatie. Óf je kunt er een relationele coma mee voorkomen. Wat past het beste bij jouw relatie?

Heb de ander niet nodig en sta op je eigen benen

Wanneer je veel steunt op de ander, dan word je afhankelijk van de ander. Dat maakt ontwikkeling moeilijk. Hierdoor kun je met je partner vastdraaien in een negatieve spiraal. Uiteindelijk nekt dat jullie autonomie, spanning en seks. Zo waarschuwt seksuoloog Schnarch (2009).

Zorg er dus voor dat je comfortabel bent met jezelf. Ook met je vreemde, emotionele of donkere kant. Vanuit zelfliefde kun je anderliefde ontwikkelen. Leer van Schnarch hoe je op je gemak raakt bij jezelf, de ander en jullie verschillende seksualiteit.

Achterhaal wat je het liefste wilt

Je bent als mens biologisch geprogrammeerd om je te hechten. Vooral als kind. Relatietherapeut Johnson (2009) stelt dat hechting niet stopt als je naar de middelbare school gaat, opgaat voor je brommerrijbewijs, mag stemmen, of in je midlifecrisis komt. Volgens haar blijven ook volwassenen verlangen naar hechting.

Omarm dus je afhankelijkheid en ben hier eerlijk over tegen je partner. Ga zeven verschillende gesprekken aan met je partner. Vertel boven alles wat je het meeste van je lief nodig hebt. Vraag hier gewoon om. Hoop dat de ander het kan en wil geven vanuit een eigen behoefte aan hechting en een eigen rechtvaardigheidsgevoel.

Verwacht minder exclusiviteit

“Ik zou je het liefste in een doosje willen doen,” schreef Annie M.G. Schmidt. Deze zin omschrijft het verlangen om zó betekenisvol te zijn dat je in elkaar opgaat tot de afstand verdwijnt. Psycholoog en Psychoanalyticus Verhaeghe waarschuwt om niet aan dat verlangen toe te geven. Hij stimuleert je om te accepteren dat jij en je partner niet exclusief zijn.

Laat de ander dus liefdevol los. Jullie hebben je eigen vrijheid en anderen nodig. Dan vind je eigenheid.

Bepaal sámen wat eerlijk is

Je weet donders goed wat eerlijk is. Jouw partner weet dat ook. Hoe komt het dan dat jij en je partner soms lijnrecht tegenover elkaar staan? Hibbs (2010) schreef hier een prachtig boek over. Ze legt je uit hoe rechtvaardigheid en eerlijkheid ontstaan uit jullie verschillende verledens. Hierdoor bekijken jullie relationele kwesties anders.

Jullie verschil maakt je relatie sterker als jullie samen een eerlijkheidbalans vinden. Daarom beschrijft relatietherapeut Hibbs ook hóe je van twee verschillende verledens één gezamenlijke balans maakt. In de illustratie hieronder vind je een sneakpreview. Kom samen met je partner vast te zitten in deze goede cirkel.

Ben verschillig in je langdurige relatie

Hóe verloopt een gesprek tussen jou en je partner? Stel je voor dat jullie mee doen aan een documentaire. De documentairemakers filmen een gesprek tussen jullie over een terugkomende irritatie in jullie relatie. Zoiets als het dopje op de tandpasta, het licht in de gang, het raam in de slaapkamer, de temperatuur van de thermostaat. Wat neemt de camera dan precies op?

Die communicatie vinden systeemtherapeuten erg interessant. Systeemtherapeut Vansteenwegen (2009 en 2010) onderzoekt communicatie in zijn verschillende boeken. Hij moedigt je aan om jezelf en je partner steeds opnieuw niet te kennen. Zodat je open met plezier en nieuwsgierigheid steeds weer ontroert kunt kijken naar jullie geweldige verschillen. Onderzoek hiervoor jouw wijze van communiceren.

Praat over het begrip monogamie

Jij, je partner en jullie relatie zijn continu in ontwikkeling. Jullie zijn niet meer dezelfde als vijf jaar geleden. Systeemtherapeut en seksuoloog Perel (2014 en 2017) herinnert je er allereerst aan dat ook jullie seksualiteit dynamisch is en verandert. Net als Schnarch erkent Perel jullie verschillen. Daarna wijst zij je ook op de verschillende definities van monogamie tussen jullie. Vervolgens schetst ze uit hoe monogamie gedurende jullie langdurige relatie veranderd.

De belangrijkste les die Perel je leert in haar uitdagende boeken is om het gesprek aan te gaan. Dat gesprek is keer op keer interessant als je jullie seksualiteit durft te onderzoeken. Íeders seksualiteit is interessant. Daarvoor hoef je niets buitensporigs te doen. Eerlijk zijn over erotiek al gewaagd genoeg.

Weet waarom je vrijt

Net als Perel schrijft seksuoloog Luyens (2007) dat seksualiteit dynamisch is. Seks groeit met je mee van wieg tot bejaardenhuis. Seks is lichamelijk, psychologisch, relationeel, gedrag, systemisch en soms behoorlijk ingewikkeld. Dat maakt seks zo interessant.

In het eerste hoofdstuk van ‘Liever vrijen‘ stimuleert Luyens (2007) je bewust te zijn van je zin. Dat doet ze door stil te staan bij de vraag ‘Waarom vrij je’. Meer inzicht hierin verrijkt je seksleven in frequentie en kwaliteit. Stel deze vraag eens per levensfase. Zowel aan jezelf, als je partner. Misschien ook eens aan goede vrienden.

Neem verantwoordelijkheid voor vertrouwen dat je brak

In je relatie ervaar je groot en klein onrecht. Over Psychologie publiceerde eerder al een artikel over het vergeven van onrecht. Psycholoog Kirshenbaum geeft je tips om onrecht te herstellen dat jíj deed. Je leert allereerst om jullie emoties te verdragen. Daardoor leer je spreken over jullie emoties en gedachten. Kirshenbaum geeft je Amerikaanse erkenning, begrijpelijke voorbeelden en bruikbare tips.

Bijvoorbeeld wanneer ze je leert om samen besluiten te nemen. Besluiten die oprecht goed zijn voor jullie beiden en jullie relatie. Kirshenbaum geeft je vier tactieken om een goed gesprek te voeren zodat jullie tot goede afspraken komen. Waaronder tactiek drie: Begin je zin met “Dit is belangrijk voor mij omdat…”

Ken en stop je overlevingsmechanismen

Psychoanalyticus Mitchell (2002) geeft maar liefst vijf redenen waardoor romantiek gedoemd is te vervagen in een langdurige.

• Tijd en succes rekenen af met mystiek. Terwijl mystiek en spanning romantiek voeden.
• Seksualiteit is een drijfveer van romantiek. Maar seksualiteit is primitief, rauw en soms smerig. Daarmee lijkt seksualiteit het tegenovergestelde te zijn van romantiek.
• Romantiek is gebaseerd op idealisme. Idealisme is een illusie. Zo lijkt romantiek uiteindelijk ook een illusie te worden.
• Je kan jezelf gevaarlijk branden aan romantiek. Waar verlangen is, volgt onherroepelijk teleurstelling.
• Niets blijft. Mensen nog het minst van alles.

Naast de vijf argumenten plaatst Mitchell één oplossing. Namelijk je bewust worden van je pogingen om je te beschermen tegen onherroepelijk liefdesverdriet in relaties. Zowel het grote liefdesverdriet na de breuk, als het kleine liefdesverdriet na een teleurstelling. Mitchell waarschuwt je dat jouw pogingen de liefde paradoxaal genoeg vernietigd. Herken dus je pogingen en kies ander gedrag.

Teken je langdurige relatie

Jullie relatie kun je niet zien. Maar jullie zelf wel. Let goed op jezelf en je geliefde tijdens jullie relatie. Probeer wat je ziet te analyseren. Verzin er passende metaforen bij. Maak zo objectief mogelijk een tekening van je observaties. Heb je zin in inspiratie bij het rationaliseren van ingewikkelde relationele problemen? Sla dan de overpeinzingen van grote denkers er nog eens na.

In zijn boeken weet filosoof De Botton (2004 en 2009) complexe en persoonlijke ervaringen te vangen in een tekening, grafiek of schema. Menselijk wordt wiskunde. Hierdoor wordt wat niet begrepen kan worden begrijpelijk, zonder de grootsheid te verliezen. Dat is fantastisch groots. Als je verdwaalt, maak dan een kaart van wat je ziet.

“Dus u wilt eigenlijk dat ik mijn comateuze relatie mee naar huis neem. Om er daarna dagelijks…”

“Driemaal daags.”

“…driemaal daags tegen te praten terwijl ik de hand vasthoudt.”

“En dan ondertussen goed kijken hoe de relatie reageert. Dat kan ik niet genoeg benadrukken. Als de symptomen veranderen dan moet u de relatie juist loslaten.”

“Ik moet zeggen: ik vind het allemaal erg tegenstrijdig. Afhankelijk versus onafhankelijk. Vasthouden dan weer loslaten. Verschillen tegenover overeenkomen. Mezelf kennen en de relatie kennen. Geen wonder dat die relatie doodop is!”

“Het gaat eigenlijk steeds over hetzelfde. Balans vinden in jullie uitersten.”

“Ja, ja.”

Vind jij de tips ook tegenstrijdig? Kies dan één van de tips die je het meest of het minste aansprak. Verdiep je daarna verder in die tip. Bijvoorbeeld door jezelf één van onderstaande boeken te gunnen. Of plan voor jezelf een gesprek met een relatietherapeut over één van de tien theorieën.

Kus in ieder geval je comateuze relatie wakker.

Meer lezen over de langdurige relatie

• Botton, A. de, (2004). Proeven van de liefde. Amsterdam: Contact B.V.
• Botton, A. de, (2009). De romantische school. Amsterdam: Amstel Uitgevers B.V.
• Brok, M.P.W. (2015). Online training: Laat je seksleven opbloeien.
• Brok, M.P.W. (2015). Online training: De ander en ik.
• Hibbs, B.J., (2010). Try to see it my way. Being fair in love and marriage. Londen: Penguin Books Ltd.
• Johnson, S. (2009). Houd me vast. Zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie. Utrecht/Antwerpen: Kosmos Uitgevers.
• Kirshenbaum, M. (2012). Ik  hou van je, maar ik vertrouw je niet. Zo herstel je je relatie. Utrecht: Uitgeverij de Arbeiderspres.
• Luyens, M. (2007). Liever vrijen. Gids voor een betere seksuele relatie. Tielt: Uitgeverij Lannoo N.V..
• Mitchell, S.A. (2002). Can love last? The fate of romance over time. New York: W.W. Norton & Company Inc..
• Perel, E. (2014). Erotische intelligentie. Een vaste relatie geeft zekerheid, maar hoe houd je het spannend? Utrecht: A.W. Bruna Uitgevers B.V..
• Perel, E. (2017). Liefde in verhouding. Een nieuw perspectief op trouw en ontrouw. Amsterdam: A.W. Bruna Uitgevers B.V..
• Schnarch, D. (2010). Passionate marriage. Keeping love and intimacy alive in committed relationships. New York: W.W. Norton & Company
• Vansteenwegen, A. (2009). Vreemdgaan met je partner. Omgaan met verschil en verbondenheid in je relatie. Tielt: Uitgeverij Lannoo N.V..
• Vansteenwegen, A. (2010). Liefde is een werkwoord. Spelregels voor je relatie. Tielt: Uitgeverij Lannoo N.V..
• Verhaeghe, P. (2013). Liefde is geven wat je niet bezit. In L. Bormans (Red.), The world book of love. Het geheim van de liefde. (pp. 66-68). Uitgeverij Lannoo N.V.