Goede redenen om te zwijgen
Vandaag ontmoet ik in mijn praktijk voor relatietherapie twee zussen en vriendinnen. Ze vertellen dat hun relatie jarenlang heel hecht was. Maar de laatste tijd veranderde dat. Ze houden nog steeds veel van elkaar, toch twijfelen ze of hun relatie ooit terug hetzelfde zal worden. Al snel wordt duidelijk dat de zussen verschillen in het thema zwijgen en spreken.
“Volgens Monique ben ik te direct en daarmee doe ik haar pijn. Ik babbel veel. Dat klopt. En geheimen bewaren, daar doe ik niet aan. Ik heb mijn hart op de tong. Dat ergert Monique gewoon enorm. Niet dat ze dat uit zichzelf tegen me zegt. Nee, dat moet ik er echt uit trekken. Vorig weekend ben ik naar haar toegegaan en heb ik haar geconfronteerd. Ik zeg; ‘Denk maar niet dat ik wegga, voordat ik weet wat er tussen ons speelt’, maar Monique is Monique en…”, zo praat Frederique door. Met veel handgebaren, in een rap tempo. Monique en ik krijgen amper de kans om te reageren.
Doseren van het spreken, daar kunnen relaties baat bij hebben
Voor Frederique zou het leerzaam kunnen zijn om te oefenen met zwijgen. Als ze de relatie met haar zus wil verbeteren, dan kan die vaardigheid van pas komen. Het is niet de bedoeling om Frederique de mond te snoeren of te veranderen. Er zijn veel goede kanten aan spreken. Maar als het lukt om het spreken te doseren, ontstaat er keuzevrijheid tussen spreken of zwijgen. Aangezien Frederique spreken niet meer hoeft te leren, staan we stil bij de voordelen van zwijgen. Hieronder geef ik Frederique en jou in iedere alinea een ‘goede reden’ om te zwijgen.
Maar voordat je verder leest, sta eerst even stil bij ‘goede redenen’. Wanneer heeft iets een ‘goede reden’? Goed is eigenlijk subjectief. Filosofisch gezien valt er heel wat te twisten over wat goede redenen zijn. Hieronder lees je verschillende redenen. Sommige redenen vind je misschien raar. Andere redenen zijn wellicht herkenbaar voor je. Het is leuk om juist die redenen die voor jou raar of herkenbaar zijn, eens te testen. Vraag je voor die redenen eens af;
- vind ik deze redenen goed of niet goed?
- welke overtuiging hangt er aan mijn oordeel?
- wat kan ik leren van deze overtuiging?
Bepaal of redenen om te zwijgen gegrond of ongegrond zijn. Daarna kun je net als Monique en Frederique achterhalen of je gaat spreken óf zwijgen.
© Jasper M, www.jasperskunst.com
Zwijgen om kwetsuren te voorkomen
Wat ik te vertellen heb, doet de ander te veel zeer. Het is lastig om de ander teleur te stellen, of zelfs ronduit te kwetsen. Wanneer mijn boodschap te pijnlijk is, kan het aanlokkelijk zijn om niets te zeggen. Dan houd ik mijn mening gewoon voor me. Of zoals Stampertje in de film Bambi zegt: “Als je niets liefs weet te zeggen, zeg dan maar niets.” Soms is het fijn om het gewoon even leuk te houden. Op mijn eigen tong bijten, doet minder zeer dan op het hart trappen van mijn dierbare.
Liever maak ik geen ruzie. Als het me lukt om anderen niet te kwetsen, voorkom ik dat ze boos op me worden. Ik ga geen grenzen over met mijn stilzwijgen. Soms kan een (scheld)woord, een beledigende zin of een oude koe inslikken de lieve vrede bewaren.
Ik hoef dan ook niet naar de ander te luisteren
Ik wil de ander niet tot last zijn. Het leven is soms zwaar. Voor jou, voor mij, voor ons allemaal. Maar waarom zou ik de ander continu lastigvallen met mijn problemen? Alsof die ander daar op zit te wachten. Existentiële angsten, groot verdriet en onpopulaire meningen houd ik beter voor mijzelf. Een bijkomend voordeel: ik hoef dan ook niet naar de ander te luisteren.
Het is mijn geheim. Iedereen heeft recht op een geheime tuin. Bepaalde fantasieën, ondoordachte jeugdige uitspattingen en andere dingen waar ik mezelf een beetje voor schaam. Die deel ik niet. Ze hoeven niet álles van me te weten.
Alles uitspreken kost te veel tijd
Spreken vind ik té onzinnig. Al dat bla bla bla waar de wereld vol van is! Het is om horendol van te worden. Internet staat vol met tekst. De televisie tettert maar door. Journalisten brengen hun prietpraat tot op je mat. DJ’s bevuilen de ether tussen muziek door. Op het werk staat de roddelpers niet stil. (Schoon)ouders houden niet op over die van die, want die heeft dat en dat. En tot slot nog een praatje pot met de buurman over de schutting. Kan het dan in mijn eigen privétijd eindelijk eens stil zijn? Ik ben graag even alleen met mijn eigen gedachten.
Ik kies er nu even voor om te zwijgen. Alles heeft z’n tijd. Soms is de tijd er naar om gedachten, gevoelens en gebeurtenissen te delen. Maar vaak ook niet. Een geschikt moment dient zich niet altijd aan. En waarom dan een gesprek forceren als iemand er niet op zit te wachten? Dan laat ik het gewoon even zitten dat praatje.
Ik heb de woorden niet
Wat ik te vertellen heb, is te veel. Ik zwijgt beter omdat mijn binnenste ’te’ is. Te groot, te moeilijk, te theatraal, te eng. Wanneer de deksel van Pandora’s doos opengaat, wie garandeert me dat ik het overleef? Dus zorg ik ervoor dat de deksel blijft zitten.
Ik snap zelf niet eens wat ik bedoel. Ik ben een vat vol tegenstrijdigheden. En allerlei emoties, gedachten flarden, stompzinnigheden gieren elke nanoseconde door me heen. Ik snap mezelf niet eens. Hoe zou een ander me dan ooit kunnen begrijpen? De Nederlandse taal schiet mij hopeloos tekort en ook geluiden brengen me niet verder. Dus een gesprek heeft geen zin voor mij. Zwijgen terwijl ik nadenk, is mijn enige optie.
Spreken brengt me van de regen in de drup
De ander luistert toch niet naar mij. Men geeft vooral adviezen, terwijl ik mijn hart wil luchten. Ze vertellen over een eigen ervaring. Of erger, het onderwerp wordt veranderd. Helaas ken ik maar weinig mensen die de kunst van het luisteren écht goed verstaan.
Een gesprek maakt me kwetsbaar ten opzichte van de ander. Nadat ik iets van mezelf blootgeef, kan de ander me belachelijk maken, uitlachen, of mijn vertrouwen op andere manieren beschadigen. Mijn verhaal kan doorverteld worden, zelfs volledig uit de context. Dat risico wil ik niet zomaar bij iedereen lopen. Dus leg ik mijn hart niet overal neer; daar ga ik voorzichtig mee om.
Ik zet mijn tanden op elkaar en mijn schouders eronder
Het helpt me toch niet. Waarvoor zou ik praten als het niets oplost? En hoe zou praten iets op kunnen lossen? Het zijn maar woorden, het is geen actie. En als de praatjes geen gaatjes vullen, waarom dan lullen? Beter is het te poetsen. Deze clichés zijn een cliché geworden met een reden.
Omdat er niets meer valt te zeggen. Wanneer ik klaar bent met de relatie, waarom zou ik dan nog praten? Een gesprek verbindt mij met de ander. En een goed gesprek zelfs op een dieper intiem niveau. Als een relatie voorbij is, omdat de vriendschap is doodgebloed, of omdat iemand mij teveel onrecht aandeed, dan is dat voor mij een reden om niet meer in woorden te investeren.
Als de ander zou weten wie ik ben, dan zou de ander bij me weg gaan. Het is beter om niet te veel te vertellen over wat ik denk of voel. Want daar zou de ander alleen maar van schrikken. Niemand zit te wachten op mijn donkere kant. Daarom houd ik een dagboek bij. Daarin schrijf ik voor mezelf. Op die manier kan ik het tóch kwijt en verlies ik niemand.
Zwijgen is mij aangeleerd of aangeboren
Ik heb niet geleerd om te spreken. Sommige mensen zijn van huis uit niet zulke praters. Vooral de generaties boven mij. Ze werkten hard en daarom deden wij kinderen ook vaak ons eigen ding. Wanneer iemand dan ineens wil praten, dan vraag ik mezelf af: “Waar zouden we het over moeten hebben dan?” Als ik weet dat het goed zit met iemand, dan hoeft kleffe praat voor mij niet. En als het niet goed zit, dan los ik dat zelf wel op. Een ander doet het niet voor me. Dus zo blijft er nog maar weinig over om over te praten.
Zo ben ik nu eenmaal. Door mijn introverte persoonlijkheid, verlegenheid, sociale angst, en taalachterstand is praten gewoon écht mijn ding niet. Het is voor mij aanlokkelijk om wat zwijgzamer te zijn. Ik vind het ook prettig om soms gewoon in stilte te zijn. Waarom zou ik iets veranderen dat zo goed bij me past?
Zwijgen vanuit liefdevolle redenen
Reden om te zwijgen kunnen gaan over jezelf, de ander of jullie relatie. Het zijn vaak liefdevolle redenen. Maar soms wordt zwijgen ingegeven door angst, gewoonte of onkunde.
Uiteraard zijn alle redenen ook uit te dagen. Want hoewel de intentie liefde kan zijn, hoeft het resultaat op de lange termijn niet altijd prettig te zijn. Gelukkig kun je veel moeilijkheden met moed, doorzettingsvermogen en vertrouwen aangaan. Er zijn dus vele goede redenen om te zwijgen. Tegelijkertijd zijn er net zoveel goede redenen om te spreken.
Ondertussen kijk ik van Frederique naar Monique. Ik zie niets aan haar. Met een neutraal gezicht zit ze op de bank al een tijdje te luisteren naar haar oudere zus. Ze reageert niet, haar houding is noch open, noch gesloten. Ik vraag me af wat er in Monique omgaat. In haar hoofd zullen vast gedachten rond gaan. Zoals er in haar hart ook vast gevoelens woelen. Maar ik zie niets!
Is dat zwijgen eigenlijk wel helpend voor haar? Wat zou het Monique opleveren om wat meer te spreken? Want voor spreken zijn ook goede redenen te verzinnen. Ben je benieuwd naar die redenen? Lees dan “Spreken en je hart niet breken” op Over Psychologie.