Waarom alles voor de één doen en de ander uit het oog verliezen?
“Waarom zou een moeder er alles doen om haar ongezonde relatie te laten werken, terwijl ze niet kiest voor haar zoon?” Hemel. Wat een beladen vraag. De mail begon nog wel zo luchtig, waardoor ik dacht deze snel te kunnen beantwoorden.
Ik lees het contactformulier nog eens van vooraf aan. “Beste mevrouw, bla bla bla, schoolopdracht, bla bla.” Ik lees nergens wat het opleidingsniveau is van de school. Daardoor blijft de leeftijd van de mailer mij onbekend. “Bladiebla, familie leren kennen”, in de familie van herkomst duiken … dan zal het vermoedelijk een sociale opleiding zijn. “Uw expertise, bladerdiebla bla, daarom hoop ik dat u mij een antwoord kunt geven”, en dan dus die vraag met afsluitend “graag eind deze week, bla bla groet, D.”
Naast allerlei belangrijke context ontbreekt ook het mailadres op het contactformulier.
Deze is voor D.
“Waarom zou een moeder er alles doen om haar ongezonde relatie te laten werken, terwijl ze niet kiest voor haar zoon?” Er wordt van mij een antwoord verwacht op deze vraag, terwijl ik de moeder, haar partner en haar zoon niet ken. Ik wil juist terug mailen dat ik dat antwoord niet heb, zo zonder context. Maar mijn vingers blijven boven het toetsenbord zweven. Het is waar dat ik naast het mailadres het antwoord op deze persoonlijke vraag niet heb. Maar kan ik deze D. die zo dapper is familiekwesties te onderzoeken daarmee afschepen? Het zou toch fijn zijn als D. een beetje richting krijgt?
“Misschien heb ik dan geen idee, maar waarschijnlijk heeft Nagy wel een vermoeden”, zo peins ik. En ik duik in mijn boeken van Nagy die veel schreef over zijn contextuele theorie. Hieronder lezen alle D’s een antwoord op deze verdrietige vraag “Waarom zou een moeder er alles doen om haar ongezonde relatie te laten werken, terwijl ze niet kiest voor haar zoon?”
Waarom alles voor de één te doen
Ieder mens heeft goede kanten en ieder mens heeft schaduwkanten. Mensen die verliefd zijn, zien over het algemeen elkaars goede kanten en bedekken schaduwkanten vaak onder een mantel der liefde. Ze lijken niet de hele ander te kunnen zien. Of ze vermoeden nog onvoldoende hoe een schaduwkant in de toekomst invloed kan hebben op de relatie.
Tijdens relatiecrisissen, ruzies en als we ons verlaten voelen, zien we vaak enkel de schaduwkanten. Ook dat perspectief is onvolledig. Mensen als geheel zien is uitdagend. Daarom ben ik zo geroerd dat D. moeder wil begrijpen.
(On)gezonde relaties
Wat een (on)gezonde relatie is, dat bepalen de betrokkenen. Dat maakt iedere relatie uniek. Toch lijkt er wel een universele meetlat gebruikt te worden. Psychiater Nagy beschreef die meetlat in de vorige eeuw als een wederkerige en eerlijke balans tussen geven en ontvangen.
Daarna schreef Nagy een heel dik boek om deze meetlat te omschrijven met allerlei nuances die van belang zijn. Dit dikke boek uit de jaren 80 is lastig leesbaar en anno 2023 interpreteren contextueel hulpverleners het steeds opnieuw en verschillend. Het gaat wat ver voor een schoolopdracht om dit gedetailleerd uit te werken. Misschien kan D. hier later in diens leven nog eens induiken.
Waarom de ander uit het oog verliezen
In D.’s vraag lees ik dat er sprake is van meer relaties: een romantische relatie en een ouder-kind relatie. Daardoor gaat het niet alleen om een ‘ja’ voor de één, maar ook om een ‘nee’ aan een ander. Dan spreken we over een loyaliteitsconflict. Dat is een complex conflict waarin mensen soms bokkensprongen maken.
Sowieso zijn er tijdens verliefdheid veel meer relaties gemoeid dan alleen het verliefde stel. Bijvoorbeeld de eigen ervaring in het gezin van herkomst (grootouders), ervaringen met eerdere exen, andere kinderen, vrienden e.d. Ook dit beïnvloedt vaak de keuze van het loyaliteitsconflict. Het heeft dus niet alleen met moeder, haar partner en het kind te maken.
Verschil in partner- en familierelaties
Twee grote verschillen tussen partner- en familierelaties zijn de rollen en de posities. Een partner heeft een andere rol dan familie. Met een partner vrijen we en stichten we een huishouden. Het is mogelijk om van een partner te scheiden. Van familie scheiden we niet of anders. Er is een bloedband waarin veel genetische, psychologische en emotionele erfenissen worden doorgegeven. Soms worden die erfenissen verrijkt, soms opgesnoept voor de volgende generatie er baat bij heeft.
Een partner heeft een horizontale positie. Familie heeft een verticale positie. Horizontaal geven en ontvangen is vaker gelijksoortig. Verticaal geven en ontvangen betekent dat de jongsten ontvangen van de oudste. Dat gaat van generatie op generatie. Zo kan een erfenis zich verrijken. Ieder familielid doet een duit in het zakje.
Verdieping na school
Beste D., Wanneer je straks klaar bent met je schoolopdracht en je nog wat mijmert over je gezin van herkomst, dan heb je misschien zin om je verder te verdiepen in deze contextuele materie. Ook andere D’s zijn misschien geïnspireerd geraakt. Jullie kunnen allemaal eens kijken naar onderstaande verdiepende literatuur. Klik op de titel en je komt uit bij Bol.com via een affiliatie link. Als je die gebruikt, sponsor je meteen deze website.
Het eerste boek is dat dikke boek waar ik het eerder in het artikel over had. De overige boeken proberen dat dikke boek te duiden.
- Boszormenyi-Nagy, I. en Krasner, B. (2012). Tussen geven en nemen. Over contextuele therapie. Haarlem: Uitgeverij De Toorts.
- Michielsen, M., Mulligen, van, W. en Hermkens, L. (2010). Leren over leven in loyaliteit. Over contextuele hulpverlening. Leuven/Den Haag: Uitgeverij Acco
- Nuyts, A. en Sels, L. (2017). Tussen mensen. Contextueel denken over relaties, familie en samenleving. Leuven: Uitgeverij Lannoo Campus.
- Onderwaater, A. (2013). De onverbrekelijke band. Inleiding & ontwikkelingen in de contextuele therapie van Nagy. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V..