Wat Portugal en Catalonië ons leren over de emigratie van vrouwen
Europese samenwerking en kennisoverdracht kunnen verschil maken. Vooral bij een betere migratie van vrouwen. Gelukkig stimuleert het Erasmus Plus Project informatie uitwisseling in Europa met studiereizen. Zo ging Ivonne van de Sanden van Stichting Wezenlijk in het najaar van 2021 naar Zuid-Europa. Daar vergrootte zij haar kennis en bewustzijn over migranten vrouwen. Welke belangrijke observaties over migratie vrouwen deed Ivonne in haar gesprekken met Zuid Europese organisaties?
Popelend naar antwoorden over de emigratie van vrouwen
Ivonne is nog maar anderhalve dag terug van haar tweede studiereis. De vele indrukken suizen nog na in haar hoofd. Herinneringen aan de vriendelijke ontvangst, grapjes om misverstanden en de lachende gezichten van kinderen. Maar ook aan het vroege opstaan en overspoeld raken door alle informatie die gedeeld wordt.
Nadat Ivonne ruimte maakt naast de prachtige ontvangstcadeaus, klap ik mijn laptop en microfoon uit. Daarna daag ik Ivonne uit om al die indrukken in een keurige podcast uit de doeken te doen. Mijn nieuwsgierigheid wordt gestild. Want Ivonne vertelt over haar belangrijkste observaties. Wat leerde Ivonne over migratieprojecten in Braga (Portugal) en Girona (zoals de plaats in Catalonië heet) of Gerona (zoals de plaats in Spanje heet)?
- Zorg voor nu, is investeren in de toekomst
- Nieuwkomers hebben behoefte aan een basis
- De tweede en derde generatie hebben behoefte aan erkenning en ontwikkeling
- Meer leren door gezamenlijk te doen
- Het belang van het sociale aspect voor de gehele bevolking
- Iedereen accepteren, lost meerdere problemen op
- De klemtoon leggen op migratie vróuwen in plaats van migrátie vrouwen
- Internationaal samenwerken opent deuren en verandert perspectief
Tot zo ver de samenvatting. Hieronder lees je per les gedetailleerder wat Ivonne bedoelt. De podcast is zelfs nóg gedetailleerder.
Kunst voor de kinderen en een basis voor migratie vrouwen
In de stad Viladecans groeien veel migranten kinderen op. Het bestuur geeft alle kinderen een basisrecht op kunst. Op school krijgen zij twee uur per week les in kunst. Dat wordt door de lokale overheid gefinancierd. “Waar ze projecten hebben met migranten vrouwen, daar doen ze veel voor kinderen. Omdat ze het belangrijk vinden dat die kinderen goede kansen krijgen.”
Wanneer er goede zorg is voor moeders, kunnen moeders goed zorgen voor hun kinderen. Als die goed verzorgde kinderen later volwassen zijn, zitten ze waarschijnlijk goed in hun vel. Zij kunnen op hun beurt weer nóg betere zorg geven aan hun kinderen. Goede zorg voor nu, betekent dus investeren in de toekomst.
Behoeften verschillen bij migratie vrouwen
Hoewel het recht op kunst een mooi recht is, stilt het geen honger. Kunst houdt je vanavond ook niet warm in bed. Waar kinderen dus baat hebben bij kind zijn, hebben hun moeders andere behoeften. Emigrante vrouwen die nieuw zijn, oftewel nieuwkomers, hebben een basis nodig. Geen kunst.
De basis gaat bij migratie over papieren, een huis, de school van de kinderen en taal. “Als mensen een taal moeten leren, dan is het veel makkelijke om die taal te leren, als je het over dingen hebt die je op de markt kunt kopen.” In Braga speelt de jongeren organisatie Synergia hier slim op in. Zij organiseren maandelijks twee marken. Zo verbinden zij de behoefte aan eten met de gehele lokale bevolking. Er is een driedaagse biomarkt waar lokale boeren hun producten verkopen. Synergia organiseert ook de zogeheten “Holistic market”. Daar kopen inwoners handgemaakte producten en nemen zij deel aan spirituele activiteiten.
Het gelaagde belang van samen eten
Van samen eten kopen op de markt is de stap naar samen eten snel gemaakt. “We hebben heel veel inspiratie opgedaan voor dingen die wij ook kunnen doen. Bijvoorbeeld allemaal iets koken vanuit je eigen cultuur. Samen opeten. Muziek draaien uit meerdere culturen. Dingen uitwisselen. Op een leuke manier verbinden.”
Samen eten is zeer gelaagd, zo ontdekte Ivonne tijdens haar studiereis. Zoals hierboven al aangehaald, helpt samen eten en koken het leren van alledaagse taal. Bovendien ontmoeten niet alleen ménsen elkaar. Tegelijkertijd ontmoeten cultúren elkaar. Eten is in de basis nodig, maar eten verbindt ook.
Want culturele ontmoetingen prikkelen de zintuigen. Mensen bekijken, ruiken en proeven elkaars cultuur op een speelse manier. Smaakpapillen worden verrast. Hierdoor neemt nieuwsgierigheid toe. Wellicht kunnen politiek, vooroordelen, machtsverhoudingen en oude pijn even plaatsmaken voor een ontmoeting. Samenzijn biedt een ingang tot een gesprek.
Psychologische onderbouwing door systeemtherapie
Ik denk terug aan een opleidingsdag van Systeem Medewerkers bij de Rino groep. Daar kregen we de tip om gezinnen een gerecht mee te laten nemen dat zij eten tijdens een belangrijke gelegenheid. Te denken valt aan kerst, verjaardagen, nieuwjaar of het Suikerfeest.
Eten nuttigen dat belangrijk is voor het gezin met het gezin, geeft gespreksstof. Het geeft een laagdrempelige ingang om elkaar te leren kennen. “Hoe is dit gerecht traditie geworden?”, levert wellicht een mooi gesprek op over gewoonten. “Wie maakt dit gerecht in jouw familie het beste?”, geeft ruimte om te spreken over dierbaren in een liefdevol licht. “Hoe eten jullie dit?” of “Mag ik het recept?”, plaatst de gesprekspartner in de rol van de adviseur.
De behoeften volgens Maslow
Tijdens de bezoeken aan de Zuid-Europese landen dacht Ivonne op verschillende momenten aan de behoeften van mensen. Maslow heeft de menselijke behoeften ingedeeld in lagere en hogere behoeften.
Een mens doet zijn best om eerst de laagste behoeften, de fysiologische behoeften, te bevredigen. Zijn deze lagere behoeften bevredigd? Dan zal een mens nieuwe en hogere behoeften voelen. Zoals behoefte aan veiligheid. Ook hiervoor geldt dat invulling van deze behoeften opgevolgd worden tot nieuwe behoeften. En dus volgt de behoefte aan samenhorigheid en liefde. Als een mens liefde voelt, dan ontstaan de behoeften aan achting. Uiteindelijk komt een mens toe aan de hogere behoeften van zelf-actualisering. Aan de top van de menselijke behoeften staan volgens Maslow de esthetische behoeften.
“Eten, drinken, veiligheid. Daar zijn zij bij nieuwkomers heel erg op gericht. Misschien nog één stapje verder, de sociale contacten. Dus dat ze ook echt wel zorgen dat er ze kunnen integreren in de bevolking en dat er verbindingen ontstaan. En ik denk dat wij van Stichting Wezenlijk weer een stukje hoger zitten in die ontwikkeling. Meer de mogelijkheden op werk, educatie.” Dat komt overeen met de doelgroep van Stichting Wezenlijk die vaak werkt met vrouwen die al langer geëmigreerd zijn. Soms zijn ze zelfs al van de tweede of derde generatie.
© Jasper M, www.jasperskunst.com
Aanbod voor iedereen, zonder uitsluiting
Ivonne leerde van de Zuid-Europese collega’s dat er geen specifiek aanbod is voor gemigreerde vrouwen. Er is veel aanbod voor iedereen in de wijk. Ook in het volwassen onderwijs zit een divers gezelschap. “In Braga richten zij onderwijs niet specifiek op migranten, wat ik eigenlijk ook wel goed vindt. Het is gewoon een klas. Alles zit door elkaar. Alle leeftijden, ook door elkaar. Om zo mensen op educatie gebied naar een hoger level te brengen.”
Samen.
Zonder isoleren, afzondering of er uit te lichten
Met het invlechten van verschillende groepen mensen met verschil in gender, leeftijd, sociale klasse, seksuele voorkeur, (geestelijke) gezondheid, intellect, achtergrond. Daar los je meerdere problemen tegelijkertijd op. Bijvoorbeeld eenzaamheid onder ouderen of jongeren. Identiteitscrisissen onder adolescenten en jongvolwassenen. Het isolement van de geestelijk zieke of gehandicapte mens kan verdwijnen. Allemaal door meer samen te komen. Onderwijs beleef je dan samen met elkaar. “Ja, het sociale aspect is zo belangrijk bij migratie en bij het integreren. Ook de connectie met de wijk waar een organisatie zit.”
Het nut van bewustwording over migratie vrouwen
Wanneer ik onze podcast terug luister merk ik dat ik slecht op mijn gemak ben om met Ivonne te sparren. Wie ben ik als blanke Brabantse vrouw van 41 om een mening te uiten in deze discussies? Kan ik dat eigenlijk wel vanuit mijn perspectief?
Mijn gebreken tijdens ons interview leggen nogmaals de noodzaak van studiereizen naar het buitenland bloot. Het is de bedoeling om met elkaar te spreken. Ongemakkelijk of niet. Hierdoor leren we van perspectief te wisselen. Jammer genoeg was ik niet aanwezig tijdens de studiereizen. Gelukkig kan Ivonne mij bijscholen en dat doet zij dan ook.
Verschillende behoeften zijn te stillen met lekker eten
Migratie vrouwen voelen zich nog steeds beperkt in hun ontwikkeling. Dat begrijpen de vrijwilligers van Stichting Wezelijk. Hoe zou deze ontwikkeling beter gestimuleerd kunnen worden? Ivonne van de Sanden vond haar antwoorden in Portugal en Catalonië.
Ten eerste door vrouwen te ondersteunen bij het leggen van een goede basis. Om daarna jong te beginnen met ontwikkelen. En daarnaast gepaste scholing aanbieden aan ieder individu. Heel belangrijk bij dit alles blijft het invlechten van lekker eten en goede muziek. Schudden met die schouders!
Meer informatie over geëmigreerde vrouwen?
Schudden met die schouders? Wat een aparte afsluiting voor een blog. Vooral als je de podcast nog niet hebt beluisterd. Wil je begrijpen waarom Ivonne met haar schouders schudt? Luister dan naar het gehele gesprek tussen Ivonne en mij op het podcast kanaal van Over Psychologie. En vergeet niet te kijken op de website van Stichting Wezenlijk.
Meer informatie over Maslow
Door de jaren heen is Maslows theorie over de menselijke behoeften al vele malen aangehaald. Zoals bij het doorfluisterspel. Persoon 1 vertelt persoon 2 iets die het aan persoon 3 vertelt en bij persoon 50 is de boodschap verbasterd. Door het vele aanhalen is Maslows theorie wat plat geslagen. Ben je nieuwsgierig naar Maslows oorspronkelijke theorie. Dan is zijn boek “Motivatie en persoonlijkheid” interessante literatuur. Zolang je tenminste zitvlees en geduld hebt voor de 463 pagina’s.
Over Ivonne van de Sanden
“Persoonlijke ontwikkeling is veranderen, terwijl je dichtbij jezelf blijft.” Dit is Ivonnes lijfspreuk. Zingeving, talentontwikkeling en samenwerken zijn haar drijfveren. Ze is psycholoog, coach en trainer bij Fontys Hogeschool voor de Kunsten en Stichting Wezenlijk. Stichting Wezenlijk leert mensen om zich uit te drukken in woord, beeld, geluid of beweging. Als psycholoog en bestuurslid bij Stichting Wezenlijk reisde zij onlangs naar Portugal en Catalonië met het Erasmus Plus Project ‘Migrant Women’.