Met flair omgaan met de onzekerheid over je gezondheid
“Een vriend zegt wel eens dat ik maar hoef te niezen en dat ik dan weer bang ben. Nou, dat vind ik wel wat overdreven. Ik ben geen hypochonder of zoiets. Maar als ik heel moe ben, dan heb ik wel automatisch gedachten zo van; gaan we weer. Mijn psycholoog zegt dat dit komt door wat ik allemaal al meemaakte met ziek zijn en zo. Dat het ook veel was allemaal. Nogalwiedes dat ik onzeker ben over mijn gezondheid!”
Je krijgt maar één lichaam en daar moet je het mee doen. Ook als dat lichaam toevallig ‘kapot’ was bij levering zoals bij sommigen. Of verouderd zoals uiteindelijk bij iedereen. Misschien wordt jouw lijf ziek of raakt het gewond. Wellicht huist er in jou een brein dat volgens psychiaters ‘ziek’ is.
Bij gezondheid is er soms sprake van willekeur en onzekerheid. Vooral als je op dit moment niets aan je gezondheid lijkt te kunnen doen, hoe kun je er dan tóch iets mee doen? Hoe kun je omgaan met de onzekerheid van gezondheid van je lijf en leden? Neem het bittere met een schepje suiker.
© Jasper M, www.jasperskunst.com
Ontmoet Hellen in onderstaand hoofdstuk ‘Hoe verdraag je onzekerheid over je gezondheid’. Zij is bang om ooit weer net zo ziek te worden als vroeger. Die zorg is vaak op de achtergrond aanwezig. Maar soms neemt de zorg toe tot een paniek. Dan blijft ze malen over haar gezondheid. Ze heeft goede tips geleerd die haar verder hielpen.
Verder op in het hoofdstuk ‘Hoe ga je om met ziek zijn’ ontmoet je Theo. Hij is chronisch ziek en wordt niet meer beter. Dat zette zijn leven totaal op z’n kop. Op sommige dagen nog steeds. Dan voelt hij zich mentaal ook helemaal niet oké. Toch gaat ook hij door met z’n leven. Drie tips hielpen hém daarbij.
Hoe verdraag je onzekerheid over je gezondheid?
Van haar psycholoog leerde Hellen om zichzelf gestructureerde piekermomenten toe te staan. Om op andere momenten het piekeren resoluut af te wijzen. Dat gaat ongeveer zo. “Mijn psieg raadde me aan om ’s avonds voor het slapen een half uurtje te schrijven over wat me bezighoudt. Dat werkte niet voor mij. Daarom heb ik mijn piekermoment verschoven naar de ochtend. Ik haat opstaan. ’s Ochtends zie ik het meest tegen de dag op. Daarom begin ik nu verplicht met piekeren in bed. Daarvoor blijf ik wat langer liggen en bij het ontbijt werk ik dan het formulier uit. Daarna draai ik de knop om.”
De knop omdraaien, neem je het beste niet letterlijk. Hellens brein is geen YouTube met filmpjes die je met de pauze II of rode X uit kunt zetten. Hellens piekerende gedachten over haar lijf kwamen spontaan de hele dag door toch weer op. Dat was ze gewend. Ze voerde hier gesprekken over met haar psycholoog. Daarnaast oefende ze met ‘Luister niet altijd naar je gevoel‘ en ‘Compassie in je leven‘. Langzaamaan leerde Hellen de vaardigheden om haar gedachten om te buigen en los te laten.
Het gewone leven als feest
“Als ik nu weer denk dat ik mijn gezondheid af gaat glijden, dan is het wel lastig om die gedachten om te denken. Maar het lukt wel beter dan eerst. Dat zie ik wel als winst. Daar moet ik mezelf dan een compliment voor geven. Of nee, dat mag ik. Dat is ook wel oké hoor.”
- Geef jezelf een piekermoment
- Complimenteer jezelf voor hoe je werkt aan je gezondheid
- Leef gezond met een feestje
Op de momenten dat Hellen zich minder zorgen maakt, probeert ze wat meer te genieten van het leven. “Als je zo ziek bent geweest als ik, dan leer je dat gezondheid niet vanzelfsprekend is.” Deze ervaring geeft stof tot piekeren en maakt Hellen onzekerheid. Er zit ook een positieve keerzijde aan deze ervaring. Doordat gezondheid geen vanzelfsprekendheid is, waardeert Hellen gezonde momenten des te meer. Altans: “Daar probeer ik dus bij stil te staan. Zo van ‘goed dat dit nu kan’ of ‘dat nemen ze me niet meer af’.” Op deze manier probeert Hellen het gewone leven te vieren als een feestje. “Ik probeer dat dan als geluksmomentje of feetje te zien. Zo, weet je wel.”
Iemand die dat zeker begrijpt is Theo. Hij focust zich op goede en minder goede dagen vooral op wat hij wél kan/doet/heeft. Dat schrijft hij op in een dankbaarheidsdagboek. Al ontstond dat dagboek niet meteen.
Wanneer je glas met gezondheid half leeg is, dan kijk je natuurlijk naar die lege kant. Leegte trekt aan je zoals een afgrond aan je trekt bovenop een uitkijkpunt. Het is een hele uitdaging om dan te zien welke gezondheid er vandaag wél is.
Hoe ga je om met ziek zijn?
“Ik vind het heel eenzaam om ziek te zijn. De eerste twee jaar omdat mijn leven op z’n kop stond van het nieuws. Ik kon het niet verwerken. Zat echt in de rouw. Nu vind ik het eenzaam omdat niemand echt mijn kruisje kan dragen. Dat moet ik zelf doen. Daar wil ik heel bewust mee bezig zijn. Dat bewustzijn is mijn kracht.”
Als het bewustzijn Theo’s kracht is, dan is zijn dankbaarheiddagboek een wapen. Ondertussen heeft hij er twee volgeschreven. Zijn derde boek is ongeveer op de helft. “Ik schrijf iedere dag iets op waar ik dankbaar voor ben. Op moeilijke dagen blader ik er door. Dan verbaas ik me soms over wat ik terug lees. Ik kan dan die dankbaarheid van toen niet meer voelen, maar wel herinneren. Dat is ook wat waard.”
Het dankbaarheiddagboek is een wapen en geeft steun. Andere steunpunten vond Theo in filosofie en theologie. Dit was altijd al een hobby van hem. Sinds hij ziek is breidde de hobby zich. Hij spendeert er meer tijd aan, omdat dit hem goed doet.
“Een ander steunpunt voor mij is de patiëntenvereniging. Niet alleen om de herkenning die ik daar vind. Ook doordat ik zo op de hoogte blijf van onderzoek. Dat bespreek ik vaak ook met mijn huisarts. Zij is daarin geïnteresseerd.” Hij sluit zijn ogen even, knikt zacht en zijn mondhoeken krullen heel lichtjes omhoog. Die betrokkenheid van zijn huisarts doet Theo zichtbaar goed.
- Dankbaar voor gezondheid
- Zoek steunpunten
- Blijf jezelf en ontwikkel je verder
Ken jezelf en groei zelf
Theo werd ziek toen hij volwassen was. “Dat is een geluk, want ik wist al wie ik ben. Ik kende mezelf al goed en wist al hoe ik goed voor mezelf moet zorgen.” Hij leest ook wel eens over de ervaringen van jongere mensen via de correspondentie van de patiëntenvereniging. “Het lijkt wel alsof jonge mensen die nog geen identiteit hadden voor hun ziekte zich gaan identificeren met hun ziekte. Dat moeten ze niet doen. Je moet dat niet verwarren. Je bent jij, niet je ziekte of handicap.”
Wat nu een geluk is voor Theo, was dat in het begin nog niet. “Ik was wel eens eigenwijs naar behandelaren. Vooral als ze mij tips gaven om mijn ziekte te leren accepteren. Toen dacht ik dat ze me niet begrepen. Ik was in de rouw om het verlies van mijn leven.” Ondertussen bekijkt Theo dat ook wel anders. “Dan zei ik ‘dat werkt zo niet voor mij’ of ‘u snapt mij niet’. Maar dat doe ik nu niet meer.” Theo kent zichzelf, en hij groeit autonoom.
Informatie bij onzekerheid over je gezondheid
Voor dit artikel heb ik gebruik gemaakt van gesprekken met vrienden, cliënten en voorbijgangers die (chronisch) ziek zijn en/of bang zijn (weer) ziek te worden. Ik heb geluisterd naar wat zij vertelden over hun worsteling met een ziek lijf. Hun ervaringen bundelde ik in de personages ‘Hellen’ en ‘Theo’.
Koster, F. en Van den Brink, E. (2015). Compassie in je leven. Mindfulness verdiepen met heartfulness. Amsterdam: Uitgeverij Boom. Lees hier onze recensie van dit boek.
Leahy, R. (2021). Luister niet altijd naar je gevoel. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers. Lees hier onze recensie van dit boek.