“Toen ze zwanger was al, heb ik haar er negen maanden doorheen gesleept. Maar zij heb gewoon een dubbele persoonlijkheid. Ja. Ze is gewoon gemeen.” Toos heeft tranen in haar ogen en een brok in haar keel. Ze heeft het over haar schoondochter Denise. Hoewel er vele grapjes zijn over lastige schoonmoeders, lijkt hier iets anders aan de hand. Als niet de schoonmoeder naar is, dan zit het probleem misschien in de relatie die je met de moeder van je partner hebt.
© Jasper M, www.jasperskunst.com
Hoe kijk je met een positieve blik naar de moeder van je partner? Deze oefening leert je vanuit een nieuw oogpunt kijken naar je schoonmoeder. Zo kan Denise uit bovenstaand voorbeeld (uit tv-programma Het Familiediner) bijvoorbeeld vanuit haar eigen moederrol kijken naar het gedrag van haar schoonmoeder.
Dit nieuwe oogpunt noemen therapeuten ook wel de vierde dimensie. Voor meer informatie over de vierde dimensie, lees het kader hieronder. Nu eerst meer uitleg en handvatten om met zo’n open-roze-brillen-blik naar de relatie met je schoonmoeder te kijken.
Iedere situatie kent verschillende perspectieven. Zo kijken verschillende betrokkenen vanuit hun eigen perspectief. Daarnaast kun je ook kijken vanuit verschillende rollen. Of verschillende emoties. Zo kan Denise leren kijken naar haar schoonmoeder door te zien dat haar schoonmoeder een oudere vrouw die ook rust nodig heeft. En een moeder die haar kind soms uit huis ziet stormen naar haar veilige haven. Aangezien Denise zelf ook een moeder is en een drukke vrouw met veel ballen in de lucht zal zij zich vast kunnen inleven in deze rollen.
Hoe doe je dat?
- Maak een schematische tekening van je familie. Teken eerst jezelf en je partner. Plaats onder jullie samen ook jullie eventuele (toekomstige) kinderen (vrouwen zijn rondjes, mannen zijn vierkanten).
- Teken boven jou je ouders en eventuele broers of zussen. En teken boven je partner ook de ouders en eventuele broers of zussen.
- Je kunt de tekening verrijken met tantes, ooms, exen, stief- en adoptie- of pleegfamilie. Kijk voor het voorbeeld van het familiediner naar de tekening bij deze oefening.
- Neem een rood potlood om relaties uit te tekenen waar spanning zit. En neem een groen potlood om an te geven welke mensen veel naar elkaar toe trekken.
- Laat deze tekening een paar dagen liggen en teken er soms nog relaties bij die je zou vergeten.
De vierde dimensie
Een gesprek dat gaat over feiten is een heel ander gesprek dan een gesprek dat gaat over de relatie (Boszormenyi-Nagy, & Krasner, 2002). Gesprekken die gaan over feitjes verzanden vaak in een wellis-niettis getouwtrek. Gesprekken die gaan over de relatie verlopen vaak veel milder.
Kun je jezelf voorstellen dat iemand niet enkel handelt als persoon, maar ook als moeder, als zus, als echtgenoot, als kind, als werknemer, als oppas, als buurvrouw of als een overprikkelt persoon? En kun je jezelf verplaatsen hoe die rollen zijn voor die persoon? Dat voorstellen geeft een relatie een andere dimensie.
Een paar voorbeelden. Hoe een moeder haar eigen opvoeding ervaren heeft, beïnvloed hoe zij omgaat met haar kind. Hoe een mens liefde ontvangt van een partner, kleurt de manier waarop men kijkt naar andere liefdesrelaties. En bestaan patronen tussen de wijze waarop kinderen en ouders op elkaar reageren.
Wanneer een gesprek op inhoud vastloopt, kan een gesprek op relaties gevoerd worden. Nagy noemde dat perspectief een vierde dimensie. Vaak geeft dit perspectief andere inzichten en oplossingen.
- Pak je tekening weer op en kijk naar de positie die je schoonmoeder heeft. Maak een lijstje van alle rollen die je schoonmoeder heeft.
- Noteer achter iedere rol hoe jij denkt dat jouw schoonmoeder die rol wil invullen.
- Noteer daarna hoe je dat ziet. Welk gedrag laat je schoonmoeder zien, waardoor je dat denkt. Noteer dat.
- Spreek met je partner af dat hij hetzelfde doet (de twee bullets hiervoor). En inspireer elkaars kijk in een gesprek hierover.
- Pak een dag of wat later de tekening weer en noteer welke rollen jijzelf hebt. En hoe je die rollen graag wilt invullen. Hoeveel moeite je dat kost en hoeveel plezier het je geeft.
- Vergelijk eens hoe jouw schoonmoeder en jij jullie rollen invullen. Waarin lijken jullie op elkaar? En waarin niet?
Hoe zit dat?
“Tis toch je moeder, en het is ook goed voor de kinderen en je eigen dat je toch normaal met elkaar omgaat, toch?” Raymond, de zoon van Toos en partner van Denise legt de kern bloot. Iedereen is omringd door een netwerk van relaties en rollen. En sommige rollen herkennen we allemaal. Denise en Toos zijn beiden moeder, beiden vrouw, beiden echtgenoot.
En dus is de kans groot dat Denise en Toos elkaar op sommige punten wel kunnen vinden. Het kan moeilijk zijn om die gedeelde ervaringen en gevoelens onder woorden te brengen. Nagy geeft met zijn vierde dimensie een taal voor ons onderbuikgevoel (Nagy & Karsner, 2002). Door hier mee te werken komen we steeds dichterbij goede relaties.
Bronnen
- Boszormenyi-Nagy, I. & Krasner, B.R. (2002) Tussen geven en nemen – Over contextuele therapie. Haarlem: Uitgeverij De Toorts.
- Michielsen, M., Mulligen W. van, & Hermkens, L. (2010) Leren over leven in loyaliteit. Leuven: Uitgeverij Acco.
- Nuyts, A. & Sels, L. (2017) Tussen mensen – Contextueel denken over relaties, familie en samenleving. Leuven: Uitgeverij LannooCampus
- www.npo.nl/het-familiediner/31-03-2014/EO_101212433
Meer tips over schoonfamilie?
Wil je meer en specifieke tips over het verbeteren van relaties tussen jullie, jouw en zijn familie? Lees op Over Psychologie meer specifieke oefeningen over je relatie met je schoonfamilie. Of bestel de inzichtkaarten voor een betere schoonfamilie relaties van relatietherapeut Mirella Brok.
Afsluitende verdiepingsvraag
Welke rol van jouw schoonmoeder raakte jou? Laat je reactie hieronder achter.