Alsjeblieft, speciaal voor jou

“Laten we allebei ons proces creatief afronden”, zo stelde ik onlangs ik voor aan een cliënt. Toen ik het gezegd had, begon ik te twijfelen. Ik had dit nog nooit gedaan. Is dat dan wel gepast? Voor dit traject uiteindelijk wel. Laat ik je in deze blog meer vertellen over het psychologisch proces afronden met de hulp van kunst.

Hoe het idee opkwam

Dankzij mijn opleidingsjaren bij De Kleine Tiki leerde ik om samen met cliënten sommige psychologische vraagstukken creatief te onderzoeken. De desbetreffende cliënt kreeg van mij meermaals het verzoek om thema’s uit te beelden, te vatten in een gedicht of lied. Toen zij aankondigde dat zij ons proces afging ronden en nog één keer voor een eindevaluatie terug zou komen, zag ik mijn kans schoon. Ik gaf haar de laatste huiswerkopdracht tot een reflectie van ons gehele proces samen.

Door de jaren heen genoot ik heel wat trainingen en trajecten. Soms kreeg ik van trainers een kaartje tijdens het afscheid. Op de meeste staat een tekst over het beeld dat de trainer van mij had. Die terugkoppeling deed mij vaak deugd. Het zorgde er allereerst voor dat ik een nieuw perspectief kreeg over mijn groei. Ten tweede zorgde het ervoor dat ik mezelf gezien voelde. Vaak in een prettig licht. Soms in een confronterend – maar niet minder waardevol – fel witte spotlight.

Ook van cliënten ontvang ik soms rond speciale kalender momenten of levensfases een kaartje. Dankzij zo’n kaartje kijk ik dan even terug. En ook dát doet goed. Hieronder een verzameling van de jaren heen.

Dus waarom zou ik dit als psycholoog niet eens uitproberen? En ons psychologische proces afronden met een kunstzinnige opdracht?

Hoe ging ik te werk?

• Ik werkte al een tijdje met creatieve opdrachten met deze cliënt. De creatieve eindopdracht kwam dus niet uit de lucht vallen.
• Ik kondigde allereerst mijn bijdrage aan.
• In mijn planning agendeerde ik een week voor ons gesprek een tijdsblok.
• Ik begon toen met inspiratie door te zien hoe anderen een traject met mij afrondde. Daardoor sloeg ik op wat voor mij werkte.
• Daarna las het hele dossier door. Ik arceerde belangrijke woorden en uitspraken. Vervolgens schreef ik deze kernwoorden uit.
• Ook bekeek ik het eerdere creatieve werk en ik schreef mijn associaties onder de kernwoorden.
• Ik koos daarop een creatieve vorm die ik het meest gepast vond bij mijzelf, deze cliënt en ons traject.
• Daarna werkte ik een schetst uit. Om uiteindelijk een definitief werkstuk te maken.

Daadwerkelijk het psychologisch proces afronden

Onze laatste sessie werd een feest. Na de gebruikelijk koetjes en kalfjes aan het begin van een sessie doken we in het doel van de sessie van vandaag. Ons afscheid. We bepaalde wie van ons zou beginnen met reflecteren en wie welke kunstwerken zou beheren na onze sessie. Nadat de kaders gesteld waren, beleefden we dankzij onze werkstukken gezamenlijk de hoogtepunten van ons proces. Dat maakte ons afscheid betekenisvol.

Afscheid nemen is iets raars. Het hoort bij het leven, het is inherent aan mens zijn en relaties. Hoe liever je iets vasthoudt, hoe lastiger het afscheid. Ook hoe blijer het afscheid. Want wat is het toch fíjn dat we samen konden genieten van dat wat er was. In dit geval zelfs met een kunstwerk dat ons samenzijn verbeeld en bevestigd.