Jezelf zijn bij schoonfamilie - Familieproblemen VI

“We lagen elkaar gewoon niet!”, zegt Rita stellig, alsof ze iemand moet overtuigen van haar gelijk. Mij hoeft ze alvast niet te overtuigen. Ik herken het wel. Maar in Rita’s geval loopt ‘elkaar niet liggen’ uit op het niet meer welkom heten van haar schoondochter Nicole op de crematie van Rita’s man.

Dit is te zien in een aflevering van tv-programma het Familiediner. Dat raakte me, dus ik besloot een oefening te schrijven om te voorkomen dat de relatie met je (schoon)familie stopt, omdat je elkaar niet ligt.

Positiever geformuleerd leert deze oefening je open, eerlijk en jezelf te blijven tegenover een lid van de schoonfamilie dat je niet zo ligt. Het doel is om jouw relatie met je schoonfamilie weer lucht te geven, terwijl je lekker in je vel zit. Om je dat te leren maak ik gebruik van zelfafbakening.

Niet gelijk, wel gelijkwaardig.

De kern van deze oefening gaat over gelijkwaardigheid in een relatie waar geen gelijkheid is. Jij en de ander verschillen namelijk sowieso van elkaar. Jullie hebben beiden recht om dat verschil te laten bestaan (Nuyts & Sels, 2017), zonder dat het verschil jullie relatie of de relaties om jullie heen verslechterd. Dat recht verdienen jullie wanneer jullie geven aan elkaar en ontvangen van elkaar (Nagy & Krasner, 2002). Daarover praten zorgt ervoor dat de relatie nog sneller verbeterd (Michielsen e.a., 2010).

Hoe doe je dat?

Door te bedenken dat je hebt gelijk hebt zonder het uit te spreken. Het gelijk halen echter, kan relaties beschadigen. Je hoeft eigenlijk ook geen gelijk te halen. Dat gelijk heb je al. Dus laat de innerlijke strijd om gelijk te halen los en zet je “ik heb gelijk en jij niet” bril af.
Kijk de komende drie weken door een “wat is het toch eigenlijk lief dat je dit doet” bril op. En kijk naar het gedrag van je partner en schoonfamilie. Deze andere familie zal best dingen heel raar doen, maar de kans is groot dat ieder gedrag ook een lieve kant heeft. Al is het maar op die vreemde eigenwijze schoonfamilie manier.
Maak steeds een mentale of analoge aantekening van het gebaar dat de ander maakt.
Vertel je partner vanaf de tweede week over de positieve gebaren die je zijn opgevallen.
Bedank de ander vanaf de derde week voor de positieve gebaren.

Zelfafbakening

Het woord “zelf” in zelfafbakening wijst op een goede relatie met jezelf. Bij een gezonde zelfafbakening zie je jezelf als iemand die bestaansrecht heeft, net zoveel als een ander. Je bent niet meer of minder dan een ander. Wel verschil je van anderen. En voor dat verschil hoef je niet te strijden, noch jezelf voor te verontschuldigen. (Michielsen e.a., 2010). Met zelfafbakening ga je voor een win-win-win relatie. Er zijn in relaties immers drie componenten; jij, de ander, jullie gelijkwaardige relatie (Nuyts en Sels, 2017).

Blijf zien wat de ander goed doet en spreek daar geregeld over. Eén zin kan voldoende zijn.
Zet nu je drie weken je zelfafbakeningsbril op en ben opmerkzaam op jouw eigen vriendelijke gebaren in de relatie met jouw schoonfamilie. Vertel je partner en de ander wat je doet. Spreek geen waarde oordeel over je gedrag uit, probeer het zo objectief mogelijk te omschrijven. Op deze manier is het niet te missen door jezelf of je schoonfamilie.
Analyseer na drie weken welke vriendelijk gebaren je zelf prettig vindt om te geven. Dit zijn de gebaren die je weinig energie kosten, en wellicht energie geven. Neem jezelf voor deze gebaren te blijven maken.
Ben ook eerlijk over welke vriendelijke gebaren je eigenlijk te veel zijn. Achterhaal waarom deze niet bij je passen of waardoor dat deze gebaren te veel vragen van jezelf. Neem jezelf voor deze gebaren niet meer op deze wijze te maken.
Bespreek met je partner en wellicht je schoonfamilie wat je bevindingen zijn. Zij mogen het jammer vinden dat je stopt met bepaald gedrag. En op ander gedrag zitten ze misschien niet eens te wachten. Dat is soms lastig om aan te horen. Besef jezelf dat jullie mogen verschillen. Niet ieder verschil hoeft op gelost te worden, want jullie kunnen verschil ook verdragen. Al mogen jullie natuurlijk samen spreken over alternatieven die voor de meesten van de families goed voelen. Zolang iedereen ook om kan gaan met de spanning die verschil met zich mee brengt.

Hoe zit dat?

Vaak is het makkelijker gezegd dan gedaan; verschillen van elkaar. Hoe meer je van elkaar houdt of hoe nauwer je samenleeft, hoe meer een verschil spanning op kan roepen. De meesten vinden die spanning niet fijn. Om van die spanning af te komen, zijn sommigen geneigd net zo lang te strijden tot de ander toegeeft. En – de vorige zin voorspelt het al – anderen komen van de spanning af door toe te geven aan de ander ten kosten van zichzelf en de relatie.

Praten met elkaar en elkaar niet laten stikken

Gelukkig zijn er alternatieven om met de spanning om te gaan; het gesprek aangaan, lieve gebaren van elkaar zien, en acceptatie van jezelf en de ander. Deze cocktail zorgt ervoor dat je jezelf kan zijn in de relatie. De relatie krijgt daardoor een langere levensduur.

Uiteindelijk geeft (schoon)moeder Rita in het familiediner zelf ook deze oefening in een notendop; “praten met elkaar en elkaar niet laten stikken”. Hopelijk lukt dat uiteindelijk ook in dit gezin.

Met dank aan mederedacteur Willem Don

Meer tips?

Wil je meer en specifieke tips over het verbeteren van relaties tussen jullie, jouw en zijn familie? Lees dan verder op Over Psychologie. Bestel via onderstaande links de boeken. Lees meer online artikelen van relatietherapeut Mirella Brok, of bestel de inspirerende inzichtkaarten.

Bronnen

Boszormenyi-Nagy, I. & Krasner, B.R. (2002) Tussen geven en nemen – Over contextuele therapie. Haarlem: Uitgeverij De Toorts.
Michielsen, M., Mulligen W. van, & Hermkens, L. (2010) Leren over leven in loyaliteit. Leuven: Uitgeverij Acco.
Nuyts, A. & Sels, L. (2017) Tussen mensen – Contextueel denken over relaties, familie en samenleving. Leuven: Uitgeverij LannooCampus
//www.npo.nl/het-familiediner/31-03-2014/EO_101212433